#1 Viêm màng não ở người lớn: Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị

Viêm màng não ở người lớn thuộc dạng bệnh nhiễm trùng màng não và có thể xảy ra với bất kỳ ai ở bất kỳ lứa tuổi nào. Theo thống kê, tỷ lệ viêm màng não ở trẻ nhỏ là rất lớn. Tuy nhiên, không phải vì điều này mà người lớn có thái độ chủ quan, lơ là. Bởi nếu như không được phát hiện đúng lúc, điều trị kịp thời thì sẽ để lại nhiều biến chứng cực kỳ nguy hại.

Vậy, viêm màng não ở người lớn là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị ra sao? Cùng theo dõi bài viết này của Top1dexuat.com để hiểu hơn nhé!

Viêm màng não ở người lớn là gì?

Trước tiên, mọi người cần hiểu rõ màng não là một bộ phận đảm nhiệm chức năng bao bọc, bảo vệ xung quanh não và tủy sống. Vậy, viêm màng não nói chung và viêm màng não ở người lớn nói riêng là dạng nhiễm trùng các lớp mô quanh não bộ, tủy sống. Dạng này thường do các loại vi khuẩn HI, mô cầu, phế cầu hay virut, ký sinh và nấm gây ra rất độc hại.

Ở người lớn, nếu như viêm màng não không được chẩn đoán, điều trị khoa học kịp thời thì sẽ gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng đến cuộc sống hiện tại và tương lai. Nhiều trường hợp không may mắn đã tử vong!

Nguyên nhân gây ra bệnh viêm màng não ở người lớn

Thông thường, bộ não của chúng ta sẽ được bảo vệ để tránh khỏi những tác động của hệ miễn dịch cơ thể thông qua hàng rào mà não dựng lên. Mục đích chính là ngăn cách giữa não bộ và lưu lượng máu. 

Trong tình trạng bình thường, việc này giúp ngăn không cho cơ thể huy động được những phản ứng miễn dịch để có thể tấn công lại chính nó. Tuy nhiên, đối với bệnh nhân bị viêm màng não thì đây lại là một vấn đề lớn.

Ngay khi vi khuẩn hay những vi sinh vật khác tìm được con đường đi đến não, một phần chúng sẽ được cách ly ra khỏi hệ miễn dịch. Vậy nên, chúng có thể sinh trưởng và phát triển. Thế nhưng, cho đến khi cơ thể cuối cùng đã có thể tìm được cách chống lại thì vấn đề ban đầu lại trở nên nghiêm trọng hơn rất nhiều.

Cơ thể phản ứng, những mạch máu sẽ cho phép bạch cầu, huyết tương và những tác nhân chống nhiễm trùng đi vào màng não. Điều này gây ra hiện tượng phù não. Đến cuối cùng có thể khiến lưu lượng máu đến não bộ giảm đi đáng kể, những triệu chứng nhiễm trùng trở nên nặng nề hơn.

Viêm màng não ở người lớn xảy ra do nhiều nguyên nhân, yếu tố tác động chủ quan, khách quan khác nhau. Và việc mỗi người tự trang bị cho mình những kiến thức cơ bản để phòng chống bệnh là điều vô cùng quan trọng, cần thiết trong một xã hội hiện đại hóa, phát triển như hôm nay. 

Và nguyên nhân gây ra viêm màng não bao gồm nhiễm trùng (mức nặng nhất), nấm, virus, các phản ứng phụ của thuốc, những chất độc hại từ môi trường xung quanh ví dụ như kim loại nặng.

Trong trường hợp bệnh nhân bị viêm màng não do vi trùng và nấm thì ngay lập tức phải được nhập viện để được điều trị kịp thời. Tuy nhiên, nếu là viêm màng não do virus gây nên thì được khuyến khích điều trị ngay tại nhà, như vậy sẽ có tiên lượng tốt hơn.

Và nếu như bạn vẫn chưa nắm được hết về nguyên nhân gây bệnh, hãy tham khảo thêm thông tin của chúng tôi dưới đây.

Viêm màng não ở người lớn do vi khuẩn

• Viêm màng não ở người lớn do vi khuẩn được chuyên gia đánh giá là một trong số những dạng nguy hiểm bậc nhất của bệnh viêm màng não. Trung bình ở Mỹ mỗi năm sẽ có chừng 3.000 – 5.000 người mắc bệnh này. 
• Trong số đó, có khoảng từ 20 – 25% bệnh nhân viêm màng não người lớn do vi khuẩn tử vong. Mặc dù đã được phát hiện và điều trị kịp thời nhưng do bệnh tình trở quá nặng. Nếu như trong vòng 24h, viêm màng não ở người lớn do vi khuẩn tiến triển một cách nhanh chóng mặt thì tỷ lệ tử vong của bệnh nhân có thể đạt mức 50%.

Viêm màng não ở người lớn do HI

Nguyên nhân tiếp theo gây ra viêm màng não ở người lớn chắc chắn phải kể đến vi khuẩn HI. HI là viết tắt của Haemophilus influenzae tuýp B. Thông thường, loại vi khuẩn này sẽ tập trung ở phần mũi và họng của mỗi người. Phương thức lây truyền từ người này qua người khác đó là ho, hắt hơi và tuyến nước bọt.

Viêm màng não ở người lớn do virus

Theo các bác sĩ hàng đầu, bệnh viêm màng não ở người lớn do virus gây nên sẽ rất khó để phát hiện và chẩn đoán một cách chính xác. Bởi dấu hiệu của bệnh rất giống với bệnh nhân bị cảm cúm. Do vậy mà chúng ta vẫn thường hay chủ quan, có sự nhầm lẫn nhất định.

Viêm màng não ở người lớn do phế cầu

Ở đây, vi khuẩn phế cầu có tên là Streptococcus pneumoniae. Đa phần những bệnh nhân có nguy cơ mắc viêm màng não do phế cầu là những đối tượng nghiện rượu bia, đái tháo đường viêm xoang, viêm xoang hay viêm tai giữa vết thương sọ não,…

Một khi người lớn mắc phải tình trạng bệnh viêm màng não này, những biểu hiện mà chúng ta có thể nhận thấy rõ ràng nhất đó là sốt cao, sốt liên tục từ 39 – 40 độ C. Đi cùng với đó là những dấu hiệu như đau mỏi cơ khớp, nhức đầu,… Một vài trường hợp bị nhiễm khuẩn huyết thì sốt cao dong động, tụt huyết áp, trụy tim mạch, sốc, nước tiểu ít,…

Viêm màng não ở người lớn do mô cầu

Khác với những nguyên nhân gây viêm màng não ở người lớn khác, bệnh nhân mắc bệnh do mô cầu thường xuất hiện quanh năm. Tuy nhiên, theo thống kê, thời điểm được chẩn đoán là có tỷ lệ người mắc lớn nhất đó là Xuân – Hè.

Bệnh nhân bị viêm màng não do mô cầu thường sẽ lây thông qua đường hô hấp. Hoặc có thể tiếp xúc qua bàn tay, những vật dụng cá nhân đã bị nhiễm khuẩn. Đặc biệt hơn, nguyên nhân gây bệnh này có tỷ lệ tỷ vong tương đối lớn nếu như không phát hiện và điều trị kịp thời. Nghiêm trọng hơn, bệnh nhân có thể mắc những di chứng liên quan đến hệ thần kinh.

Độ tuổi mắc bệnh viêm màng não ở người lớn trung bình là 25. Ngoài ra, tỷ lệ mắc bệnh giữa nam và nữ là ngang nhau. Và cho đến nay, khoa học vẫn chưa thể đưa ra một kết luận hay lý giải rõ ràng tại sao người Mỹ gốc Phi lại mắc viêm màng não nhiều hơn so với những tộc khác. 

Những triệu chứng của bệnh viêm màng não ở người lớn

Nhận thấy có khoảng 25% bệnh nhân viêm màng não ở người lớn có triệu chứng tiến triển, cải thiện sức khỏe trong vòng 24 giờ. Tuy nhiên, số còn lại thì sẽ phát bệnh trong vòng từ 1 đến 7 ngày. 

Thi thoảng, một số sẽ lựa chọn sử dụng thuốc kháng sinh để điều trị các loại bệnh nhiễm trùng khác. Do vậy mà các triệu chứng của bệnh sẽ tiến triển một cách chậm hơn, ít nặng nề hơn nhiều. Và đa số các bệnh nhân viêm màng não có nguyên nhân gây bệnh từ nấm thì triệu chứng của họ sẽ tiến triển trong vòng vài tuần (Đặc biệt với những đối tượng bị nhiễm HIV).

Những triệu chứng kinh điển của bệnh viêm màng não ở người lớn

Đối với bệnh viêm màng não ở người lớn, thời gian là thứ quan trọng nhất. Nếu như có nghi ngờ về một trong số những triệu chứng kinh điển sau đây, mọi người cần nhanh chóng đến bệnh viện hay cơ sở Y tế gần nhà để được chẩn đoán và điều trị:

• Cổ cứng.
• Nhức đầu.
• Nôn.
• Sợ ánh sáng.
• Ớn lạnh và sốt.
• Co giật (thường chỉ xảy ra ở ⅓ bệnh nhân trên tổng số mắc bệnh viêm màng não ở người lớn).
• Những triệu chứng liên quan đến bệnh viêm đường hô hấp trên như sổ mũi, lạnh, ho, đau họng, hắt xì,…

Những triệu chứng không điển hình của bệnh viêm màng não ở người lớn

• Đau và bị sưng một hoặc là nhiều khớp.
• Khu trú yếu hoặc bị giảm cảm giác.
• Bị nổi ban và trông giống như những vết bầm.

Điều trị viêm màng não ở người lớn 

Điều trị lâm sàng và cận lâm sàng

Đối với bệnh nhân bị viêm màng não, việc điều trị lâm sàng và cận làng sàng là cần thiết. Bệnh nhân được đưa vào phòng cách ly để đảm bảo rằng nhân viên và mọi người xung quanh không bị lây nhiễm. Bên cạnh đó, bệnh nhân còn phải mang khẩu trang để che lại phần mũi và miệng.

Bác sĩ sẽ tiến hành khám sơ bộ để xác định xem bệnh nhân có cần hỗ trợ thở hoặc là huyết áp hay không. Sau đó mới quay lại kiểm tra nhiệt độ, huyết áp và mạch đập.

Ngay sau khi khám và ghi nhận toàn bộ dấu hiệu, triệu chứng thì những đánh giá kế tiếp hoàn toàn phụ thuộc vào nhận định của bác sĩ về mức độ bị viêm màng não của bệnh nhân. Nếu như nghi ngờ nguyên nhân do vi trùng gây nên thì bác sĩ sẽ đề nghị bệnh nhân làm những việc sau đây:

• Trong trường hợp cần thiết, phải sử dụng kháng sinh từ giai đoạn sớm.
• Chụp CT scan để chẩn đoán, phân biệt chính xác giữa nhiễm trùng với các bệnh khác.
• Thực hiện xét nghiệm công thức máu để xem xem số lượng hồng cầu và bạch cầu là bao nhiêu.
• X-Quang để giúp truy tìm dấu vết, dấu hiệu tràn dịch màng phổi hoặc viêm phổi.
• Các xét nghiệm khác để tìm ra những ổ nhiễm trùng nghiêm trọng.
• Chọc dò dịch tủy não.

Theo chuyên gia, kết quả dịch não tủy chính là yếu tố cơ bản hàng đầu để giúp bác sĩ xác định đúng sự hiện diện của bệnh viêm màng não. Đồng thời phân biệt thuộc loại viêm màng nào. Việc chẩn đoán một cách chính xác đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc hướng dẫn điều trị.

Tuy nhiên, nếu như tình trạng của bệnh nhân đang quá yếu, không thể tiến hành chọc dịch não tủy thì sẽ chuyển hướng sang điều trị khác sinh. Phương pháp chọc dò tủy não chỉ nên tiến hành khi tình trạng bệnh của bệnh nhân đã tiến triển hơn mà thôi.

Ở đây, mọi người cần hiểu hơn về dịch não tủy. Dịch não tủy chính là phần dịch ở xung quanh, là phần đệm của não, tủy sống. Loại dịch này sẽ được các Y Bác sĩ tiến hành phân tích trong phòng thí nghiệm. Từ đó xác định lượng bạch cầu, hồng cầu, glucose và protein có sẵn. Như vậy sẽ ra được kết quả bệnh nhân bị viêm màng não do vi trùng hay là virus.

Trước lúc chọc dò, bệnh nhân sẽ được tiêm một mũi thuốc tê cục bộ có tên Lidocaine. Loại thuốc này sẽ có chứng năng tương tự như Novocaine thường được dùng trong nha khoa. Một cây kim nhỏ sẽ được đâm vào ở phần dưới lưng, dịch sẽ được rút ra từ đó. 

Đôi khi phương pháp chọc dò dịch não tủy có thể khiến bệnh nhân cảm giác khó chịu, nhưng sẽ không quá đau. Biến chứng của phương pháp chọc dò chỉ xảy ra với phần trăm rất ít. Đa phần bệnh nhân sẽ bị đau đầu, chóng mặt và nhiễm trùng thì không. Đây chắc chắn là phương pháp điều trị đơn giản, ít đau mà hiệu quả nhất. Đồng thời cũng là xét nghiệm duy nhất để chẩn đoán viêm màng não ở người lớn.

Thời gian để thực hiện chọc dò dịch não tủy là rất lâu, khoảng 7 tiếng. Do đó mà bác sĩ sẽ tiến hành điều trị cho bệnh nhân trước khi có kết quả. Trong giai đoạn này, dựa vào những kiến thức, kinh nghiệm lâm sàng của mình mà bác sĩ sẽ thăm khám lâm sàng điều trị.

Tự chăm sóc, điều trị ngay tại nhà

Việc tự chẩn đoán, điều trị một cách nhanh chóng là điều hết sức quan trọng và cần thiết đối với bệnh viêm màng não ở người lớn. Vậy nên, nếu bạn hay người thân của bạn đang có những triệu chứng của bệnh thì hãy tìm kiếm sự hỗ trợ của cơ quan Y tế ngay lập tức. 

Tuy nhiên, trong trường hợp bạn không thể tự đưa được bệnh nhân đến bệnh viện thì hãy gọi cho xe cấp cứu để bảo đảm an toàn nhé.

Cách chăm sóc cấp cứu ban đầu

Trong quá trình di chuyển bệnh nhân đến bệnh viện hay là đợi xe cấp cứu, mọi người cần tiến hành những bước cơ bản như sau:

• Cho bệnh nhân viêm màng não uống thuốc hạ sốt. Loại thuốc được khuyên dùng là acetaminophen.
• Đặt bệnh nhân nằm ở vị trí nơi có ánh sáng mát dịu, hơi tối và yên tĩnh.
• Nếu như bệnh nhân có dấu hiệu nôn, ói thì cần nhanh chóng đặt bệnh nhân nằm nghiêng lại để tránh việc hít phải những chất độc hại vào trong phổi.

Cách chăm sóc tại nhà

Điều này chỉ được tiến hành đối với những bệnh nhân bị viêm màng não do virus nhẹ gây ra. Và có thể được chẩn đoán bằng phương pháp chọc dò dịch não tủy. Trong trường hợp bệnh nhân đã được bác sĩ chẩn đoán là viêm màng não do virus thì ta hoàn toàn có thể sử dụng những loại thuốc hạ sốt, giảm đau đầu. 

Như chúng tôi đã nói, thường là acetaminophen hoặc thuốc có công dụng giảm đau mạnh hơn. Lưu ý, thuốc khác sinh sẽ không có ích trong việc điều trị viêm màng não do virus đâu nhé.

• Bệnh nhân sẽ được bác sĩ cho phép về nhà và tái khám sau từ 1 – 2 ngày để kiểm tra tình trạng sức khỏe.
• Khi điều trị tại nhà, mọi người cần chú ý đến những triệu chứng báo hiệu tình trạng bệnh đang chuyển biến một cách nặng nề, nghiêm trọng hơn. Nếu như tiếp tục có những dấu hiệu như ói không kiểm soát được, đau đầu, sốt, yếu hay là tê tứ chi, lơ mơ, ngủ nhiều, khó nói, khó đi lại, khó nuốt và thậm chí là đột quỵ thì cần đưa bệnh nhân đến bệnh viện ngay.

Sự can thiệp của Y học

Viêm màng não ở người lớn do vi trùng, bệnh nhân cần điều trị bằng sự can thiệp của Y học. Tốt nhất phải được nhập viện để theo dõi, chăm sóc đặc biệt trong một khoảng thời gian dài hay ngắn phụ thuộc vào diễn biến bệnh tình. Việc chăm sóc một bệnh nhân bị viêm màng não do vi trùng ban đầu cần đảm bảo hơi thở tốt, huyết áp ổn định.

• Theo dõi monitor hoạt động của hệ tim mạch.
• Sử dụng các loại thuốc kháng sinh đường tĩnh mạch.
• Lập nên đường truyền tĩnh mạch rồi tiến hành truyền dịch.

Có thể sử dụng Steroid để giúp làm giảm bớt mức độ nặng của bệnh:

• Nếu như bệnh tình trở nặng, bệnh nhân cần phải được điều trị tích cực hơn.
• Khả năng cao sẽ phải lắp đặt ống nội khí quản. Có như vậy thì hơi thở của người bệnh mới trở nên dễ dàng.
• Lập một đường truyền tĩnh mạch lớn ngay ở ngực, bẹn hoặc là cổ. Sử dụng thêm thuốc có công dụng cải thiện huyết áp và cắt cơn hiệu quả.
• Đặt đường thông tiểu để giúp kiểm tra lưu lượng nước thải bệnh nhân.

Hướng dẫn phòng ngừa bệnh viêm màng não ở người lớn tốt nhất

Bao giờ cũng thế, phòng bệnh hơn chữa bệnh. Việc tuân thủ những phương pháp phòng ngừa bệnh viêm màng não ở người lớn là điều hết sức cần thiết. Như vậy sẽ giúp bảo vệ chính bản thân mình, những người yêu thương xung quanh. 

Vì thế, Cục Y tế dự phòng – Bộ Y tế đã đưa ra những khuyến cáo hết sức mạnh mẽ để gửi đến người dân, đảm bảo phòng ngừa bệnh viêm màng não ở người lớn tốt nhất với những biện pháp sau đây:

• Thực hiện tốt các vệ sinh cá nhân: Rửa tay với xà phòng diệt khuẩn thường xuyên, đều đặn. Súc miệng, họng với những dung dịch sát khuẩn thông thường.
• Vệ sinh chỗ ở, chỗ làm việc cho thật thông thoáng và sạch sẽ.
• Ngay khi có những dấu hiệu hay triệu chứng như là sốt cao, buồn nôn, đau đầu, chóng mặt, cổ cứng thì ngay lập tức đến ngay cơ sở Y tế gần nhất để khám, kiểm tra và được điều trị kịp thời.
• Luôn luôn chủ động trong việc tiêm phòng vaccine phòng bệnh từ trẻ nhỏ đến người lớn. Vaccine sẽ được tiêm tại những cơ sở tiêm chủng dịch vụ tại địa phương đang sinh sống.

Phần kết

Trên đây là toàn bộ thông tin, chia sẻ của chúng tôi về bệnh viêm màng não ở người lớn. Cùng với đó là các nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị hiệu quả. Hi vọng rằng tất cả chúng ta sẽ nâng cao ý thức trong việc phòng ngừa và điều trị bệnh. Hãy vì một sức khỏe tốt và vì tương lai của một cộng đồng!

Xem thêm: Viêm màng não ở trẻ em: Chuẩn đoán và cách điều trị