#1 Ô nhiễm không khí là gì? Nguyên nhân và giải pháp khắc phục

Ô nhiễm không khí đang là một vấn đề hết sức nan giải đối với con người bởi nó ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của con người và sự sống của trái đất. Vậy hãy cùng Top1dexuat.com tìm hiểu xem ô nhiễm không khí là gì, tại sao không khí lại bị ô nhiễm và đưa ra những giải pháp khắc phục tình trạng ô nhiễm không khí một cách hợp lý để cải thiện vấn đề này nhé!

Môi trường không khí bao gồm những gì?

Môi trường không khí là bao gồm tất cả những khí bao quanh chúng ta. Không khí có vai trò vô cùng quan trọng trong việc cung cấp, mang lại sự sống cho mọi sinh vật có mặt ở trên trái đất, trong đó không thể không kể tới con người. Chính vì thế mà nó có ý nghĩa rất lớn đối với sự sinh sống và phát triển của tất cả các sinh vật ở trên trái đất. 

Ô nhiễm môi trường không khí là như thế nào?

Ô nhiễm môi trường không khí được hiểu là sự biến đổi lớn trong thành phần không khí, do hơi, khói, bụi hay thậm chí là các khí lạ mà nó được đưa vào bên trong không khí và chúng làm xuất hiện những mùi lạ, hay là làm giảm đi tầm nhìn và nặng nề hơn nữa đó là biến đổi khí hậu. 

Ô nhiễm không khí ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của con người cũng như động thực vật trên trái đất.

Tình hình ô nhiễm không khí đã và đang xảy ra ở Việt Nam như thế nào?

Ô nhiễm không khí là một vấn đề vô cùng quan trọng cần có những biện pháp thích hợp. Nó khiến cho con người phải tiếp xúc với những hạt mịn có ở trong không khí bị ô nhiễm. Các hạt mịn này khi đã xâm nhập sâu vào trong phổi và hệ thống tim mạch thì sẽ gây nên các căn bệnh nguy hiểm như gây ra bệnh tim, ung thư phổi, đột quỵ, nhiễm trùng đường hô hấp và bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính,….

Những nguồn chính gây ra tình trạng ô nhiễm không khí đó chính là do công nghiệp, giao thông, những nhà máy nhiệt điện than cùng với việc sử dụng nhiên liệu rắn. Tình trạng ô nhiễm không khí ở nước ta vẫn tiếp tục gia tăng ở mức báo động đáng kể và không hề có dấu hiệu suy giảm, điều này làm ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống kinh tế và chất lượng cuộc sống của người dân Việt Nam.

Ô nhiễm không khí là một mối đe dọa nguy hiểm đối với sức khỏe của mọi người trên trái đất. Theo như các ước tính gần đây từ năm 2018 ta có thấy được thực tế rằng cứ 10 người thì có tới 9 người hít thở không khí bị ô nhiễm. 

Ô nhiễm không khí, dù trong nhà hay ngoài trời nó vẫn gây ra khoảng 7 triệu người chết hàng năm trên toàn thế giới. Chỉ ở phía tây Thái Bình Dương thôi đã có tới khoảng 2,2 triệu người chết hàng năm. Ô nhiễm không khí đã gây ra tầm 60.000 ca tử vong ở Việt Nam trong vòng mỗi năm.

Ô nhiễm không khí do hít phải khói thuốc ở trong gia đình cũng là một nguy cơ đáng báo động đối với sức khỏe của chúng ta. Có tới hơn 3 tỷ người sử dụng than và nhiên liệu sinh khối để sưởi ấm và nấu ăn cho những người trong nhà của họ.

Theo như thống kê thì có tới khoảng 3,8 triệu ca tử vong sớm ở năm 2016 nguyên nhân là do hít phải không khí bị ô nhiễm trong hộ gia đình. Đa số  gánh nặng của căn bệnh này thuộc về những nước đang phát triển. Đây cũng chính là một trong những nguyên nhân gây ra ô nhiễm không khí ở  ngoài trời, thành thị và cả nông thôn.

Ô nhiễm không khí ở hai khu vực nông thôn và thành thị:

Theo như số liệu báo cáo thì ở cả hai khu vực nông thôn và thành thị đều có số ca tử vong sớm lớn hơn 4,2 triệu ca ở trong năm 2016. Nguyên nhân tử vong này đều là do phơi nhiễm đối với các hạt rắn mịn có đường kính nhỏ hơn hoặc bằng 2,5 micromet, nó đã gây ra một số loại bệnh về hô hấp, tim mạch và ung thư.

Những nguyên nhân gây ra tình trạng ô nhiễm không khí

Từ nhân tạo và tự nhiên là hai nguyên nhân chính gây ra ô nhiễm không khí.

Ô nhiễm không khí từ tự nhiên

– Do hoạt động của các núi lửa phun trào: Có những vụ phun trào núi lửa và mang lại một lượng lớn chất dinh dưỡng cho đất. Tuy nhiên, các vụ phun trào núi lửa tạo ra một lượng lớn khí metan, clo và lưu huỳnh, gây ô nhiễm không khí nghiêm trọng.

– Cháy rừng: Cháy tạo ra một lượng lớn nitơ oxit. Ngoài ra, cháy rừng còn thải ra không khí một lượng lớn khói và tro bụi.

– Ô nhiễm không khí do bão: Bão tạo ra một lượng lớn COx và các chất dạng hạt, làm tăng ô nhiễm không khí.

– Gió là một trong những nguyên nhân gián tiếp gây ra tình trạng ô nhiễm không khí. Nó là phương tiện để vận chuyển các khí độc hại, khói bụi từ các nhà máy, thiên tai,… Kết quả là, sự ô nhiễm lây lan nhanh chóng. 

Ngoài ra sự phân hủy xác của động vật, sóng biển hay bức xạ tự nhiên cũng góp phần gây nên tình trạng ô nhiễm không khí.

Ô nhiễm không khí do con người (từ nhân tạo)

Con người vừa là nạn nhân của ô nhiễm, nhưng chúng ta cũng chính là người đã tạo nên ô nhiễm chính. Bởi do những hoạt động sinh hoạt thường ngày của con người đã góp phần gây ra nạn ô nhiễm không khí.

Do các hoạt động sản xuất công, nông nghiệp

Đây là một trong những nguyên nhân chính làm khổ cho cộng đồng và nhà nước, không những chỉ ở Việt Nam nói riêng mà nó còn tồn tại ở nhiều nước đang phát triển nói chung tất cả đều đang phải đối mặt với tình trạng này và phải nhanh chóng tìm ra được biện pháp ngăn ngừa. Khói bụi từ đường ống xả thải của các nhà máy, xí nghiệp trong các khu công nghiệp bay mù mịt cả một góc trời. 

Các khí như CO2, CO, SO2, NOx và các hợp chất hữu cơ khác được thải ra ở nồng độ rất cao. Các khu công nghiệp này không những làm gây ô nhiễm môi trường không khí mà tồi tệ hơn cả đó là ô nhiễm cả môi trường nước, từ đó dẫn đến tạo lên các “thành phố ung thư”.

Ngoài ra còn có cả mưa axit. Nó cũng được coi như là kết quả của các hoạt động sản xuất công nghiệp mà không được xử lý chất thải một cách hợp lý.

Việc lạm dụng thuốc trừ sâu, phân bón hoặc đốt rơm, rạ và rừng làm nông nghiệp cũng là những nguyên nhân gây ô nhiễm không khí.

Do các hoạt động giao thông vận tải

Giao thông vận tải chính là nguyên nhân lớn nhất dẫn đến tình trạng ô nhiễm không khí hiện nay. Nước ta là nước đang phát triển đang trong quá trình công nghiệp hóa hiện đại hóa nên số lượng các phương tiện tham gia giao thông ngày càng nhiều và di chuyển liên tục dẫn đến kéo theo lượng khí thải từ các phương tiện giao thông này cũng tăng lên rất khủng khiếp. Đặc biệt ở những dòng xe cũ, cơ khí kém hơn, lượng khí thải càng cao.

Nhiều phương tiện giao thông khi đã sử dụng lâu thì sẽ thải ra ngoài không khí những chất độc hại như: SO2, CO,NO2, VOC,…. với nồng độ cực cao và liên tục. Nguyên nhân này chỉ có thể được khắc phục bằng hoạt động công nghiệp nếu lượng khí thải từ các phương tiện giao thông ra môi trường rất cao. Theo báo cáo của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), giao thông vận tải chiếm 24,34% lượng khí thải carbon dioxide mỗi năm.

Hoạt động quân sự quốc phòng

Chất độc chiến tranh và nghiên cứu quân sự có ảnh hưởng lớn đến sức khỏe con người. Dù chiến tranh đã qua lâu nhưng nạn nhân chất độc da cam vẫn còn rất nhiều.

Hơn nữa, mối đe dọa từ bom hạt nhân hiện diện hàng ngày, và khi chúng hết hạn sử dụng, hàng triệu người sẽ bị ảnh hưởng. Hoạt động xây dựng cơ sở hạ tầng.

Các hoạt động xây dựng trên các tòa nhà cao tầng, chung cư cao tầng hay cầu cống luôn gây ra tình trạng ô nhiễm không khí trầm trọng. Vào giữa tháng 12 năm 2020, trọng tâm là Hà Nội, các hạt vật chất bao phủ hoàn toàn Hà Nội, hạn chế tầm nhìn và ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe người dân.

Khi vận chuyển vật liệu, dù có che đậy cẩn thận thì bụi vẫn tiếp tục xâm nhập vào môi trường và gây ô nhiễm. Chưa kể trong trường hợp không được che chắn, vật liệu rơi xuống đường gây nguy hiểm và sinh ra lượng khói bụi lớn gây khó khăn cho các phương tiện lưu thông trên đường. Do đó, điều cần thiết là đảm bảo che chắn thích hợp khi vận chuyển vật liệu.Thu gom và Xử lý Rác

Quá nhiều rác thải được đổ dẫn đến các khu vực thu gom rác thải không thể xử lý hết dẫn đến mùi hôi. Ngoài ra những phương pháp xử lý thủ công như đốt cháy cũng gây nên tình trạng ô nhiễm không khí trầm trọng.

Các hoạt động hàng ngày

Trong quá trình đun nấu, khí thải từ các vật liệu bị đốt cháy như khí đốt, than, củi,… nó sẽ thải nhiều khí độc và bụi ra môi trường khí. Như vậy quá trình này sẽ có thể tạo nên một lượng khí lớn như CO, CO2, NOx, SOx,… Đây là những chất khí rất độc hại và có thể gây ảnh hưởng vô cùng  nghiêm trọng đối với sức khỏe và tính mạng con người.

Theo như nghiên cứu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tình trạng ô nhiễm không khí trong nhà đã làm cho khoảng 3,8 triệu người tử vong sớm mỗi năm, phần lớn ở các nước đang phát triển [12]. Trong đó: 27% viêm phổi, 18% đột quỵ, 27% thiếu máu cơ tim, 20% bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD), 8% ung thư phổi.

Nhiều nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng: Hít thở không khí ô nhiễm làm tăng nguy cơ mắc các bệnh suy nhược và chết người như bệnh tim, đột quỵ, ung thư phổi và viêm phế quản mãn tính. 

Ô nhiễm không khí cũng được coi là yếu tố nguy cơ của một số bệnh như hen suyễn, ung thư phổi, phì đại tâm thất, bệnh Alzheimer và Parkinson, các biến chứng tâm thần, tự kỷ, bệnh võng mạc, thai nhi chậm phát triển và nhẹ cân.

Những ảnh hưởng của ô nhiễm không khí

Ô nhiễm môi trường không khí đã để lại rất nhiều hậu quả đáng tiếc cho cả động, thực vật và con người bởi nó liên quan trực tiếp tới sự sinh tồn và phát triển của trái đất. Chúng ta cũng là tác nhân gây nên nhiều cái chết cho hàng triệu người hàng năm.

Gây ảnh hưởng tới thực vật và động vật

Trong không khí bị ô nhiễm có tồn tại các hợp chất nguy hiểm như SO2, CO, NO2,… Những chất độc này sẽ làm tắc nghẽn khí quản và tồi tệ hơn cả đó là làm yếu đi các hệ thống miễn dịch của hệ động vật.

Ngoài ra, kết nối RF còn khiến cây ăn trái rụng lá với số lượng lớn, cây chết dần và gián tiếp làm trái đất nóng lên thông qua hiệu ứng nhà kính.

Khói bụi của các nhà máy công nghiệp làm kéo theo hiện tượng mưa axit, mưa axit làm chết đi cây cối, ô nhiễm nguồn nước và tiêu diệt các vi sinh vật có ích mà tồn tại được trong đất. Kết quả là nền nông nghiệp cũng bị ảnh hưởng nghiêm trọng, mùa màng bội thu nhưng sản lượng thì giảm sút…

Ảnh hưởng đối với con người

Hậu quả của ô nhiễm không khí đối với con người là rất nghiêm trọng, ô nhiễm không khí là nguyên nhân chính làm phát sinh các bệnh đường hô hấp, ung thư…

Theo Tổ chức Y tế Thế giới, ô nhiễm không khí giết chết 7 triệu người mỗi năm, trong đó có khoảng 4 triệu người ở khu vực Châu Á – Thái Bình Dương. Chúng không chỉ giết hàng triệu người mà còn gây thiệt hại cho nền kinh tế gần 5 nghìn tỷ đô la mỗi năm.

Chúng cũng rút ngắn tuổi thọ trung bình 2 năm và là nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ 4 trên toàn cầu sau huyết áp cao, sử dụng thuốc lá và chế độ ăn uống không lành mạnh. Do đó, ô nhiễm dạng hạt PM 2.5 là nguyên nhân của hầu hết các trường hợp tử vong. Vì rất nhỏ nên chúng dễ dàng xâm nhập vào các nang trong phổi và gây ra các bệnh về đường hô hấp.

Các chất dạng hạt (PM 2.5) kết hợp với CO, SO2, NO2 trong không khí gây kích ứng màng nhầy, ngăn cản sự kết nối của hemoglobin với oxy, làm mất oxy của tế bào. Nó có thể làm suy giảm chức năng phổi và làm trầm trọng thêm bệnh hen suyễn và bệnh tim.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới, ô nhiễm không khí là một trong những thủ phạm hàng đầu của bệnh tim mạch, chiếm tới 25% các ca đột quỵ. Ô nhiễm không khí cũng có thể làm trầm trọng thêm bệnh hen suyễn và ung thư phổi. Chúng cũng có thể ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương, làm tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer, bệnh Parkinson, chứng tự kỷ hoặc cáu kỉnh.

Đây chỉ là một vài hậu quả của ô nhiễm không khí, thực sự gây ra nhiều bệnh tật và cái chết thầm lặng cho hàng triệu người trên thế giới. 

Một vài biện pháp giúp giảm ô nhiễm môi trường không khí

Trong thời đại công nghiệp hóa hiện đại hóa ngày nay thì ô nhiễm không khí chính là một trong những vấn đề “nóng” nhất toàn cầu và được nhiều người quan tâm tới. Nó gây ra những hậu quả vô cùng nghiêm trọng ảnh hưởng nặng nề tới sức khỏe và chính tính mạng của con người. Chính vì thế điều mà chúng ta cần phải làm đó chính là phải đoàn kết để tìm ra được những biện pháp tốt nhất để có thể cải thiện được tình trạng ô nhiễm không khí này.

Biện pháp khắc phục ô nhiễm môi trường không khí bằng kỹ thuật

Chế tạo dây chuyền máy công nghệ hiện đại, thân thiện với môi trường để thay thế máy móc, dây chuyền công nghệ cũ gây ô nhiễm.

Thay nhiên liệu than, dầu đốt bằng việc sử dụng điện để tránh ô nhiễm muội than và khí SO2.

Giải quyết ô nhiễm không khí bằng những biện pháp quy hoạch

Nhà nước nên hạn chế tối đa việc xây dựng các khu công nghiệp, khu tự do trên địa bàn thành phố và chỉ nên duy trì những nhà máy đáp ứng trực tiếp các nhu cầu sinh hoạt của cộng đồng dân cư.

Khuyến khích tất cả người dân tham gia giao thông bằng phương tiện giao thông công cộng để giúp giảm thiểu ùn tắc và giảm các phương tiện tham gia giao thông, rồi từ đó làm giảm mật độ bụi do đốt nhiên liệu xăng dầu trong không khí, nhất là vào những thời gian cao điểm.

Nên tạo ra nhiều không gian xanh rộng lớn ở trong thành phố bằng cách tạo ra các làn đường xanh có thể kết nối với các khu vực khác nhau của thành phố, đặc biệt là những khu vực và đường phố có lưu lượng người qua lại cao và thường xuyên ùn tắc.

Ngoài ra, chúng ta cần khuyến khích tất cả mọi người tham gia giữ gìn vệ sinh chung, tuyên truyền bảo vệ môi trường để tránh ô nhiễm không khí.

Sử dụng phương pháp lọc không khí sinh học

Bộ lọc sinh học là một phương pháp xử lý ô nhiễm không khí tương đối mới và hấp dẫn có khả năng xử lý những khí có mùi hôi và hàm lượng  chất  bay hơi thấp.

Chúng được hấp thụ bởi màng sinh học, tại đây chúng bị vi sinh vật phân hủy để tạo ra năng lượng và các sản phẩm phụ CO2 và H2O được tạo ra theo phương trình sau:

Chất ô nhiễm hữu cơ + O2 à CO2 + H2O + nhiệt + sinh khối. Xử lý khí thải bằng công nghệ sinh học Công nghệ lọc sinh học

Phương pháp biofilter

Đây là biện pháp xử lý ô nhiễm không khí có chi phí đầu tư tương đối thấp, chi phí vận hành cũng thấp và rất là tôn trọng môi trường. Biện pháp này rất thích hợp để kiểm soát mùi hôi và các hợp chất hữu cơ khác dễ bay hơi như máy xay thực phẩm, máy lọc không khí tinh bột sắn.

Máy sử dụng công nghệ hiện đại phóng các điện tích âm vào không khí và làm vô hiệu hóa những điện tích đối xứng là các ion dương gây hại trong môi trường và làm tạo ra các hiệu ứng, bụi bẩn, vi khuẩn, nấm mốc… Bộ lọc ion âm giúp cung cấp không khí và điều hòa không khí.

Đeo khẩu trang để ngăn hít phải khói bụi

Khẩu trang giúp ngăn chặn sự xâm nhập của các chất cặn bẩn và các hạt bụi cực nhỏ có thể gây ô nhiễm khác vào đường hô hấp.

Ngoài ra nó còn có khả năng lọc mùi, hóa chất, mùi xăng dầu, khói quang hóa, khói đen, phấn hoa. Khẩu trang cũng có thể giúp tránh khói bụi, khí độc như CO, SO2, NO2, H2S, NH3… Hãy đeo khẩu trang để giúp bảo vệ đường hô hấp của bản thân và làm hạn chế viêm mũi dị ứng do các chất gây ô nhiễm trong không khí.

Xem thêm: Nước thải công nghiệp là gì? Giải pháp xử lý nước thải công nghiệp

Như vậy, từ những thông tin kiến thức mà chúng tôi cung cấp trên thì chắc hẳn mọi người đã có thể nhận thấy rõ được vấn đề ô nhiễm không khí bây giờ đã và đang nghiêm trọng ra sao. Ta đã biết được ô nhiễm không khí là gì, nguyên nhân và giải pháp khắc phục nó như nào. Chính vì thế, chúng ta hãy cùng nhau góp sức chung với mọi người để có thể bảo vệ trái đất ngày càng xanh, sạch, đẹp hơn. Hãy cùng nhau đi tuyên truyền về bảo vệ môi trường không bị ô nhiễm nhé! Bảo vệ môi trường cũng như chúng ta đang bảo vệ chính bản thân chúng ta mà thôi!