#1 Ăn chay là gì? Lịch sử, hình thức, ý nghĩa và lợi ích

Ngày nay, cụm từ ăn chay dường như đã trở nên gần gũi và thân thuộc với mọi người song cũng còn nhiều người chưa hiểu rõ về việc ăn chay. Để hiểu rõ hơn về khái niệm này, hãy cùng Top1dexuat.com tìm hiểu tại bài viết này nhé.

Ăn chay là gì?

Ăn chay là một chế độ ăn uống kiêng cữ thịt (thịt đỏ, thịt gia cầm, hải sản) và có thể bao gồm kiêng các sản phẩm phụ của quá trình giết mổ động vật. Người ăn chay có thể lựa chọn ăn thêm các sản phẩm từ sữa, trứng, mật ong hoặc hoàn toàn loại bỏ tất cả các sản phẩm từ động vật.  Những thực phẩm này thường được người ăn chay lựa chọn thay thế bằng rau củ, các loại trái cây, ngũ cốc, các loại hạt…

Lịch sử bắt nguồn của ăn chay

Theo như ghi chép cổ nhất, việc ăn lạt có từ thế kỉ thứ 7 trước Công nguyên, khắc sâu lòng khoan dung với tất cả chúng sinh. Tuy nhiên, lịch sử ăn chay bắt nguồn từ nhiều nền văn hóa và tôn giáo khác nhau trên thế giới. Tuy không có mốc thời gian cụ thể, nhưng những ghi chép về việc ăn chay đã xuất hiện từ rất lâu đời.

Dưới đây là một số mốc lịch sử quan trọng về ăn chay:

• Ấn Độ: Ăn chay được cho là bắt nguồn từ Ấn Độ, với những ghi chép sớm nhất về việc kiêng cữ thịt xuất hiện trong các văn bản Hindu giáo và Jain giáo từ khoảng thế kỷ thứ 6 TCN.
• Hy Lạp cổ đại: Trong thời Hy Lạp cổ đại, một số nhà triết học và vận động viên đã chọn ăn chay vì lý do đạo đức, sức khỏe và tinh thần.
• Phật giáo: Khi Phật giáo du nhập vào Trung Quốc vào thế kỷ thứ 1 TCN, các tu sĩ Phật giáo đã áp dụng chế độ ăn chay như một phần của giáo lý.
• Trung Quốc: Vào thế kỷ thứ 5 TCN, vua Lương Võ Đế đã ban hành sắc lệnh khuyến khích ăn chay trong đế chế của mình.
• Trung Cổ: Trong thời Trung Cổ, ăn chay trở nên phổ biến ở châu Âu do ảnh hưởng của Kitô giáo. Nhiều tu sĩ và giáo dân chỉ ăn thịt vào những ngày lễ.
• Hiện đại: Ngày nay, ăn chay ngày càng phổ biến trên toàn thế giới với nhiều lý do khác nhau, bao gồm sức khỏe, đạo đức, môi trường và quyền động vật.

Có thể nói, lịch sử ăn chay là một hành trình dài và đa dạng, phản ánh những giá trị văn hóa, tôn giáo và triết học khác nhau của con người.

• Tại Việt Nam: Ăn chay du nhập vào Việt Nam từ rất sớm, cùng với sự phát triển của Phật giáo. Chế độ ăn chay được nhiều người Việt Nam áp dụng, đặc biệt là vào những ngày rằm, mùng một hoặc các dịp lễ Tết.
• Các loại hình ăn chay: Ngày nay, có rất nhiều loại hình ăn chay khác nhau, phù hợp với nhu cầu và sở thích của mỗi người. Một số loại hình ăn chay phổ biến bao gồm ăn chay trường (lacto-ovo vegetarian), ăn chay lacto vegetarian, ăn chay ovo vegetarian, pescetarian, flexitarian, và ăn chay thuần vegan.

Ở Nhật Bản, họ cũng ghi nhận Thiên hoàng Tenmu ban lệnh cấm giết và ăn thịt trong thời kỳ nông nghiệp bận rộn từ tháng 4 đến tháng 9 nhưng loại trừ việc ăn thịt chim và thú rừng vào năm 675.

Tại Vương quốc Anh, Đức, Hà Lan, hiệp hội trai giới đầu tiên được thành lập vào năm 1847.

Và cho đến nay, việc ăn lạt đang dần trở thành phong trào được nhiều người theo đuổi. Có nhiều chuyên gia cổ động cho phong trào này.

Hình thức ăn chay

Có nhiều loại hình ăn chay khác nhau, bao gồm:

• Ăn chay thuần vegan: Đây là chế độ ăn chay nghiêm ngặt nhất, loại bỏ hoàn toàn tất cả các sản phẩm từ động vật, bao gồm thịt, sữa, trứng, mật ong, gelatin, da, lông thú, v.v.
• Ăn chay trường (lacto-ovo vegetarian): Loại hình ăn chay này cho phép sử dụng sữa và trứng, nhưng không ăn thịt, cá, hải sản.
• Ăn chay lacto vegetarian: Loại hình ăn chay này cho phép sử dụng sữa, nhưng không ăn trứng, thịt, cá, hải sản.
• Ăn chay ovo vegetarian: Loại hình ăn chay này cho phép sử dụng trứng, nhưng không ăn sữa, thịt, cá, hải sản.
• Pescetarian: Loại hình ăn chay này cho phép ăn cá và hải sản, nhưng không ăn thịt đỏ, thịt gia cầm, sữa và trứng.
• Flexitarian: Đây là chế độ ăn chay linh hoạt, chủ yếu dựa trên thực vật nhưng thỉnh thoảng có thể ăn thịt, cá, hải sản, trứng hoặc sữa.

Lựa chọn khẩu phần và thời gian ăn linh hoạt: Bạn nên lên kế hoạch cụ thể cho khẩu phần ăn và chế độ dinh dưỡng phù hợp với thời gian ăn và các buổi ăn trong ngày.

Đảm bảo độ sạch và an toàn của nguyên liệu: Cố gắng lựa chọn những thực phẩm còn tươi, ngon. Ưu tiên chế biến bằng phương pháp hấp hoặc luộc.

Ý nghĩa của việc ăn chay

Việc ăn chay mang nhiều ý nghĩa khác nhau, bao gồm:

1. Ý nghĩa về mặt đạo đức:

• Ăn chay thể hiện lòng từ bi, sự tôn trọng đối với tất cả các sinh vật sống.
• Ăn chay giúp giảm thiểu sự đau khổ và sát sinh cho động vật.
• Ăn chay góp phần xây dựng một thế giới hòa bình và nhân ái hơn.

2. Ý nghĩa về mặt sức khỏe:

• Ăn chay giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, đột quỵ, tiểu đường loại 2, béo phì và một số loại ung thư.
• Ăn chay giúp cải thiện hệ tiêu hóa, tăng cường sức đề kháng và hệ miễn dịch.
• Ăn chay giúp thanh lọc cơ thể, detox và trẻ hóa da.

3. Ý nghĩa về mặt môi trường:

• Ăn chay giúp giảm thiểu lượng khí thải nhà kính, ô nhiễm môi trường và bảo vệ nguồn nước.
• Ăn chay giúp tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên, đất đai và năng lượng.
• Ăn chay góp phần bảo vệ đa dạng sinh học và hệ sinh thái.

4. Ý nghĩa về mặt tinh thần:

• Ăn chay giúp thanh tịnh tâm hồn, tăng cường sự tập trung và ý thức.
• Ăn chay giúp rèn luyện tính kỷ luật và ý chí.
• Ăn chay giúp kết nối con người với thiên nhiên và vũ trụ.

Ngoài ra, ăn chay còn có thể mang ý nghĩa:

• Văn hóa: Ăn chay là một phần quan trọng trong văn hóa của nhiều quốc gia và dân tộc trên thế giới.
• Tôn giáo: Ăn chay được khuyến khích hoặc bắt buộc trong một số tôn giáo như Phật giáo, Hindu giáo, Jain giáo.
• Lối sống: Ăn chay là một lựa chọn lối sống lành mạnh và bền vững.

Tóm lại, ăn chay mang nhiều ý nghĩa tích cực cho bản thân, cho xã hội và cho môi trường. Việc lựa chọn ăn chay là một hành động có ý thức và trách nhiệm, góp phần xây dựng một thế giới tốt đẹp hơn.

Lợi ích của việc ăn chay

Chế độ trai giới giúp người tham gia có được sức khỏe cũng như tinh thần tốt xong ăn như thế nào mới đúng cách vẫn là câu hỏi nhiều người chưa trả lời được.

Dựa theo nhu cầu và sức khỏe, người ăn có thể lựa chọn chế độ ăn phù hợp. Đối với phụ nữ mang thai, trẻ em, người già nếu có thể hãy ăn chay một cách linh hoạt. Có thể xen kẽ bữa ăn chay bữa ăn mặn, hoặc bổ sung trứng và sữa trong bữa ăn để đảm bảo đủ dinh dưỡng nuôi cơ thể.

Giúp cải thiện tâm trạng: Dựa trên thông tin được đưa ra, trường đại học Benedictine đã đưa ra kết luận rằng việc ăn chay đặc biệt giúp cải thiện đáng kể về mặt tâm trạng, khiến bạn cảm thấy thư giãn hơn.

Giúp cải thiện sự trao đổi chất: Những thực phẩm dành cho ăn chay đều rất dễ tiêu hóa, giúp bạn tăng cường trao đổi chất.

Giảm nguy cơ phát triển bệnh đục thủy tinh thể: Mối liên hệ chặt chẽ giữa nguy cơ phát triển bệnh đục thuỷ tinh thể và chế độ ăn uống đã được một nghiên cứu của khoa y học lâm sàng đại học Oxford chỉ ra. Người ăn thịt thường có rủi ro phát hiện bệnh nhiều hơn là những người ăn chay.

Giúp giảm nguy cơ mắc ung thư: Việc ăn thuần chay sẽ giúp bạn giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư, đặc biệt là ở phụ nữ. 

Giúp giảm triệu chứng trầm cảm: Đối với những thực phẩm chay xuất phát từ thực phẩm hữu cơ có tác dụng giúp tâm trí của bạn tích cực. Điều này đã được nhiều nghiên cứu chỉ ra.

Khi nào ăn chay thì hợp lý?

Trên thực tế, nhiều người cũng đang còn thắc mắc về thời điểm ăn lạt.

Hòa thượng Thích Thiền Tâm đã có đôi lời như sau: “Người Phật tử ăn chay đều nên tùy hoàn cảnh, khả năng tập lần, để tiến bước. Không nên ép xác cố ăn một cách quá kham khổ. Hãy chọn lựa thay đổi thường xuyên các món ăn thích hợp và vệ sinh”.

Việc ăn chay không phải chỉ là ngày một hay ngày hai. Không phải ai cũng có thể từ bỏ món mặn ngay những ngày đầu. Đây là những mốc thời điểm trong ăn chay mà bạn nên biết:

• Nhị trai: Được thực hiện hai lần mỗi tháng vào ngày mùng một và rằm.
• Tứ trai: Được thực hiện vào bốn lần một tháng, vào ngày mùng một, mùng tám, rằm, hăm ba (hoặc ba mươi, mùng một, mười bốn, rằm).
• Lục trai: Được thực hiện trong các ngày 8, 14, 15, 23, 29, 30 (tháng thiếu 28, 29).
• Thập trai: Là áp dụng ăn vào mười ngày trong mỗi tháng.
• Nhất ngoạt trai: Được thực hiện nguyên trong một tháng, vào tháng giêng, tháng bảy, hay tháng mười.

Xem thêm: Chết là gì? Cảm giác lúc chết ra sao? Có đáng sợ không?

Gợi ý thực đơn ăn chay cho 1 tuần 

Ngày thứ nhất

Buổi sáng: salat trộn (rau xà lách, cà chua bi, táo, rau mùi và nước sốt mè rang) 

Buổi phụ: bánh mì ăn kèm với sốt dâu. 

Bưởi trưa: canh rau cải, chả giò chay, nộm rau củ. 

Buổi tối: đậu hũ sốt cà chua, rau luộc. 

Ngày thứ hai

Buổi sáng: súp bí đỏ. 

Buổi trưa: canh nấm, sườn chay kho tiêu, rau luộc.  

Bữa phụ: 1 trái xoài. 

Bữa tối: canh rau đay, chả chay sốt cà chua. 

Ngày thứ ba

Buổi sáng: bánh mì ăn kèm sốt nho và sữa chua không đường. 

Buổi trưa: canh khổ qua dồn chả giò và nấm, gỏi rau củ. 

Buổi tối: canh rau cải, salat trộn, đậu hũ sốt mắm. 

Ngày thứ tư

Buổi sáng: Ngô ngọt và sữa tươi không đường. 

Buổi trưa: canh bí đỏ, sườn chay kho, nộm rau củ. 

Buổi tối: canh rau củ đậu hũ sốt cà chua, tráng miệng bằng nước dừa tươi.  

Ngày thứ năm

Buổi sáng: salat trộn (rau xà lách, cà chua bi, táo, rau mùi và nước sốt mè rang) 

Buổi trưa: canh nấm, sườn chay kho tiêu, rau luộc. 

Bữa tối: canh rau đay, chả chay sốt cà chua. 

Ngày thứ sáu

Buổi sáng: phở chay. 

Buổi trưa: lẩu nấm.  

Buổi tối: canh rau củ, sườn chay kho. 

Ngày thứ bảy

Buổi sáng: 1 bát cháo hạt sen long nhãn. 

Buổi trưa: Nui xào chay, khoai tây nghiền và nấm đông cô xào. 

Buổi tối: đậu hũ sốt cà chua, rau luộc. 

Bài viết trên tổng hợp những thông tin kiến thức về ăn chay. Mong rằng những thông tin bài viết mang đến sẽ giúp bạn hiểu về ăn chay. Lựa chọn được phương pháp phù hợp, giúp sức khỏe cũng như tinh thần của bạn tốt hơn.