#1 Rối loạn phân liệt cảm xúc: Nguyên nhân, diễn tiến, cách điều trị

Rối loạn phân liệt cảm xúc là gì? Nội dung bài viết này, Top1dexuat.com sẽ gửi đến các bạn đọc những thông tin cơ bản về khái niệm, chẩn đoán, nguyên nhân, diễn tiến, cách điều trị để các bạn có thể hỗ trợ người thân hay các người bệnh cũng có thể tự chăm sóc bản thân mình. 

Thế nào là rối loạn phân liệt cảm xúc?

Rối loạn phân liệt cảm xúc được hiểu là bệnh rối loạn trong một giai đoạn bệnh vừa có triệu chứng phân liệt vừa có triệu chứng cảm xúc xen lẫn. Cụ thể là trong khoảng thời gian người bệnh có biểu hiện ảo giác, hoang tưởng, ngôn ngữ vô tổ chức, hành vi khó kiểm soát hay các dấu hiệu âm tính khác như bệnh tâm thần phân liệt. 

Nhưng có giai đoạn người bệnh lại biểu hiện giống chứng rối loạn hưng cảm, trầm cảm và có lúc thì kết hợp cả 3 nhóm dấu hiệu này. Chính vì thế bệnh rối loạn phân liệt cảm xúc được chia làm ba loại, đó là:

• Rối loạn phân liệt cảm xúc loại trầm cảm.
• Rối loạn phân liệt cảm xúc loại hưng cảm.
• Rối loạn phân liệt cảm xúc loại hỗn hợp.

Rối loạn phân liệt cảm xúc thường có dấu hiệu và triệu chứng gì?

Tùy vào cơ thể mỗi người bệnh nhẹ hay nặng mà các triệu chứng của rối loạn phân liệt cảm xúc biểu hiện rất khác nhau:

Đối với rối loạn phân liệt cảm xúc loại trầm cảm

• Gây tình trạng tăng cân hoặc cũng có thể là sụt cân.
• Cảm thấy chán ăn.
• Giấc ngủ bị thay đổi, có thể ngủ rất nhiều hoặc là ngủ rất ít.
• Tự đổ lỗi hoặc chỉ trích bản thân.
• Không có hứng thú tham gia các hoạt động thông thường.
• Rất dễ bị kích động.
• Cảm thấy tuyệt vọng và cho bản thân mình là vô dụng.
• Có suy nghĩ muốn chết hoặc ý định tự sát.
• Luôn ở trạng thái thiếu năng lượng.
• Có vấn đề trong suy nghĩ cũng như tập trung.

Đối với rối loạn phân liệt cảm xúc loại hưng cảm

• Dễ bị phân tâm.
• Suy nghĩ đến một cách nhanh chóng và dồn dập.
• Tham gia nhiều hơn mức bình thường vào các hoạt động như: ở nơi làm việc, hoạt động xã hội cũng như hoạt động tình dục.
• Rất dễ bị phân tâm tư tưởng.
• Nói chuyện nhanh hơn và nhiều hơn.
• Dễ bị kích động.
• Có các hành vi nguy hiểm hoặc tự phá hoại như: ăn chơi, chạy xe ẩu thả, uống rượu bia…
• Có tính kiêu ngạo.
• Nhu cầu ngủ ít đi hẳn.

Đối với rối loạn phân liệt cảm xúc loại hỗn hợp

• Không di chuyển hoặc chuyển động chậm.
• Có suy nghĩ hỗn độn, lộn xộn.
• Có những hành vi bất thường.
• Thiếu cảm xúc trên cả lời nói lẫn nét mặt.
• Mất động lực.
• Bị chứng ảo tưởng (ngay cả khi họ biết các bằng chứng thực tế nhưng họ vẫn không tin vào những điều không có thực).
• Bị chứng ảo giác (cảm nhận mọi thứ không có thực như nghe thấy tiếng nói).
• Gặp vấn đề trong giao tiếp cũng như sử dụng ngôn ngữ.

Nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu hay triệu chứng nào kể trên của bệnh hãy đến thăm khám để được các bác sĩ chuyên khoa tư vấn và hỗ trợ.

Các nguyên nhân gây bệnh rối loạn phân liệt cảm xúc

Cho đến hiện tại thì bệnh rối loạn phân liệt cảm xúc cũng tương tự như tâm thần phân liệt nguyên nhân gây nên bệnh thật sự vẫn đang còn là một ẩn số. Và người ta cho rằng bệnh rối loạn phân liệt cảm xúc này là do sự phối hợp của nhiều yếu tố gây nên, cụ thể đó là:

Thứ nhất là do yếu tố di truyền

Nếu trong gia đình có cha/mẹ hay anh/chị/em ruột mắc phải bệnh rối loạn phân liệt cảm xúc thì tỷ lệ bạn mắc bệnh sẽ cao hơn nhiều so với những người trong gia đình không có tiền căn mắc bệnh này. Và bên cạnh đó, bạn cũng có khả năng mắc bệnh cao nếu trong gia đình có thành viên mắc một trong hai bệnh, đó là: rối loạn lưỡng cực và tâm thần phân liệt.

Thứ hai là do chất dẫn truyền thần kinh

Các chất dẫn truyền thần kinh trong não như norepinephrine, serotonin và dopamin bị mất cân bằng dẫn đến những ảnh hưởng nhất định trong rối loạn này. Cơ chế hoạt động của các loại thuốc điều trị bệnh là tác động trực tiếp vào những chất này hay thụ thể của chúng.

Ngoài ra, nếu mẹ bị suy dinh dưỡng hay nhiễm vi-rút hoặc thậm chí gặp các biến chứng sản khoa trong quá trình mang thai cũng có thể là nguyên nhân gây ra bệnh lý rối loạn phân liệt cảm xúc ở con. Hiện nay, bệnh lý rối loạn phân liệt cảm xúc vẫn đang cần nhiều nghiên cứu hơn để có thể xác định những nguyên nhân gây bệnh.

Bệnh rối loạn phân biệt cảm xúc diễn tiến như thế nào?

Bệnh rối loạn phân liệt cảm xúc có thể gặp ở bất kỳ độ tuổi nào từ thiếu niên cho đến trung niên. Tuy nhiên, điển hình nhất là bệnh sẽ khởi phát vào độ tuổi thanh niên. 

Ban đầu nhiều bệnh nhân có dấu hiệu biểu hiện các triệu chứng của loạn thần trước nên có thể lúc đó người bệnh sẽ được chẩn đoán là bị bệnh tâm thần phân liệt hay loạn thần cấp… nhưng sau đó các triệu chứng của khí sắc dần biểu hiện và chiếm ưu thế hơn hẳn nên sẽ được chẩn đoán là bệnh rối loạn phân liệt cảm xúc. Ngoài ra, cũng có thể giai đoạn đầu tiên của bệnh là hưng cảm hay trầm cảm rồi sau đó mới biểu hiện loạn thần.

Tóm lại, có thể hiểu bệnh rối loạn phân liệt cảm xúc nằm ở giữa của bệnh rối loạn khí sắc và bệnh tâm thần phân liệt. Cụ thể, bệnh được xem là tốt hơn tâm thần phân liệt nhưng lại xấu hơn so với bệnh rối loạn khí sắc.

Để chẩn đoán rối loạn phân liệt cảm xúc cần dùng những kỹ thuật y tế nào?

Cách để xác định chẩn đoán rối loạn phân liệt cảm xúc, đó là:

Thứ nhất là người bệnh cần đi khám sức khỏe. Điều này giúp người bệnh sớm loại trừ được các vấn đề khác có thể gây ra các triệu chứng hay bất kỳ các biến chứng nào liên quan.

Thứ hai là tiến hành xét nghiệm sàng lọc. Để loại trừ các triệu chứng tương tự cũng như các trường hợp liên quan đến các chất kích thích bia, rượu hay ma túy cần thực hiện các xét nghiệm. Bằng cách đo điện não hay lấy dịch trong não để xét nghiệm… Bên cạnh đó, tùy thuộc vào tình trạng các bác sĩ cũng có thể yêu cầu chẩn đoán hình ảnh như CT scan hay chụp MRI. 

Thứ ba là thực hiện các đánh giá về tâm thần. Thông qua việc quan sát thái độ và các dấu hiệu cũng như biểu hiện bên ngoài của bệnh nhân các bác sĩ chuyên khoa tâm thần sẽ kiểm tra tình trạng và đặt các câu hỏi liên quan về những suy nghĩ, hoang tưởng, sử dụng thuốc, tâm trạng, ảo giác và ý muốn tự sát. Đồng thời kết hợp với người nhà bệnh nhân để đưa ra những đánh giá chính xác nhất.

Cách điều trị rối loạn phân liệt cảm xúc hiệu quả

Điều trị bằng cách sử dụng thuốc

Hiện nay, có rất nhiều loại thuốc điều trị rối loạn phân liệt cảm xúc được các bác sĩ kê toa sử dụng, bao gồm: thuốc chống trầm cảm, thuốc giúp ổn định khí sắc và thuốc chống loạn thần để điều trị bệnh nhân có suy nghĩ lệch lạc. Tùy vào từng giai đoạn bệnh cũng như tình trạng diễn tiến của bệnh nhân mà các bác sĩ sẽ lựa chọn loại thuốc nào để điều trị nhằm giúp cải thiện tiên lượng bệnh.

Điều trị bằng liệu pháp tâm lý

Đối với người bệnh phân liệt cảm xúc thì liệu pháp tâm lý mang lại khá nhiều lợi ích. Với các liệu pháp này sẽ giúp bệnh nhân phục hồi chức năng nhận thức. Đồng thời kiểm soát được cảm xúc trong tất cả các lĩnh vực của cuộc sống thông qua việc tập trung phát triển các kỹ năng xã hội. Bên cạnh đó còn giúp giảm được stress, ngăn ngừa tái nhập viện cũng như tái phát lại bệnh.

Điều trị thông qua việc đào tạo các kỹ năng

Ngoài ra, các bác sĩ chuyên khoa hay chuyên gia tâm lý trong các phiên gặp gỡ cũng sẽ giáo dục về bệnh và điều trị bệnh thông qua việc đào tạo các kỹ năng cần thiết trong cuộc sống hằng ngày để người nhà bệnh nhân hiểu và có thể tham gia phối hợp để giúp bệnh nhân duy trì các hoạt động thường ngày như: quản lý các công việc trong nhà, quản lý tiền bạc hay chăm sóc bản thân…

Điều trị bằng cách cho người bệnh nhập viện

Đối với những trường hợp người bệnh gây ra những nguy hiểm cho bản thân như: tự làm đau bản thân hay đe dọa gây tổn hại cho người khác hoặc nghiêm trong hơn có thể người bệnh có ý định muốn tự sát hay giết người… thì bắt buộc phải cho bệnh nhân nhập viện ở các bệnh viện chuyên khoa tâm thần để các bác sĩ có biện pháp theo dõi, chăm sóc và điều trị thích hợp.

Một số thói quen trong sinh hoạt đối với bệnh nhân rối loạn phân liệt cảm xúc

Dưới đây là lối sống cũng như các biện pháp khắc phục tại nhà có thể giúp người bệnh đối phó với tình trạng rối loạn phân liệt cảm xúc mình

Cần tìm hiểu về bệnh

Bởi thông qua giáo dục về rối loạn phân liệt cảm xúc có thể giúp người bệnh tuân thủ đúng kế hoạch điều trị. Đồng thời qua đây gia đình và bạn bè hiểu được những rối loạn của bệnh để có cái nhìn thông cảm hơn cho người bệnh.

Những dấu hiệu cảnh bảo cần phải được chú ý

Cần phải xác định được những vấn đề có thể gây ra biểu hiện hay triệu chứng bệnh hoặc chúng có thể gây nên trở ngại cho việc thực hiện các hoạt động trong cuộc sống hàng ngày. Song song bạn cũng cần nên lên kế hoạch cho những việc cần làm nếu các triệu chứng bệnh quay trở lại. Hãy chủ động liên lạc với bác sĩ chuyên khoa để ngăn chặn tình trạng bệnh nếu tình hình tồi tệ hơn.

Người bệnh cần tránh rượu bia, ma túy, thuốc lá

Bới các chất kích thích có trong rượu bia, ma túy, thuốc lá có thể làm cho các triệu chứng phân liệt người bệnh thêm trầm trọng hơn và còn gây những trở ngại trong quá trình sử dụng thuốc điều trị. Ngoại trừ trường hợp, nếu việc điều trị cần thiết phải sử dụng các chất gây nghiện.

Nên tham gia vào các nhóm hỗ trợ

Bởi nhóm hỗ trợ này có thể giúp bạn kết nối với những người cũng đang phải đối mặt với những thách thức tương tự như bạn. Bên cạnh đó, các nhóm hỗ trợ cũng có thể giúp đỡ gia đình và bạn bè cùng đối phó.

Người bệnh hãy tham khảo ý kiến của các bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn và hỗ trợ phương pháp điều trị tốt nhất trong trường hợp có bất kỳ thắc mắc nào.

Qua nội dung bài viết trên, chúng tôi hy vọng bạn đọc có thể hiểu thêm về bệnh lý rối loạn phân liệt cảm xúc để cái nhìn tích cực, không xa lánh cũng như không sợ người bị bệnh.

Xem thêm: Bệnh u não là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị