#1 Sóng radio là gì? Ứng dụng và những khám phá thú vị chưa biết

Chắc hẳn ai trong chúng ta cũng đã từng bắt gặp các thuật ngữ như là truyền hình, điện thoại di động hoặc radio,… Vậy bạn đã thực sự biết sóng radio là gì? Những lợi ích, ứng dụng và những khám phá thú vị mang lại cho cuộc sống hằng ngày ra sao? Đó chính xác là những gì bạn sắp khám phá ngay bây giờ. 

Sóng radio là gì?

Sóng radio là một loại sóng điện từ có bước sóng dài và tần số thấp, được sử dụng để truyền tín hiệu âm thanh, hình ảnh và dữ liệu qua không gian. Sóng radio có thể được phát ra bởi các nguồn tự nhiên như các vật thể thiên văn, hoặc bởi các nguồn nhân tạo như các thiết bị phát sóng, vệ tinh và radar.

Sóng radio có nhiều ứng dụng trong cuộc sống hàng ngày, chẳng hạn như đài phát thanh, truyền hình, điện thoại di động, GPS, Wi-Fi và Bluetooth. Sóng radio cũng được sử dụng trong các lĩnh vực khoa học như thiên văn học, thăm dò không gian, khí quyển học và y sinh.

Sóng radio có thể được phân loại theo bước sóng hoặc tần số của chúng. Các bước sóng radio thường được đo bằng mét (m) hoặc centimét (cm), còn các tần số radio thường được đo bằng hertz (Hz) hoặc kilohertz (kHz).

Các bước sóng radio khác nhau có những đặc tính khác nhau khi truyền qua không gian và tương tác với các chướng ngại vật. Ví dụ, các sóng radio có bước sóng ngắn có thể truyền được xa hơn và xuyên qua được các vật cản dày hơn so với các sóng radio có bước sóng dài.

4 dạng sóng radio trong thực tế

Sóng dài

Sóng dài ( LF ) trong vô tuyến để chỉ những phần phổ vô tuyến có bước sóng tương đối dài, ở dạng sóng dài các bước sóng trên 1000m. Mặc dù hiện tại, vẫn chưa có định nghĩa đúng chuẩn về sóng vô tuyến dài nhưng nó sẽ hiểu theo những cách khác nhau tùy theo các vùng trên quốc tế. 

Sóng dài có tần số thấp trong tất cả tần số vô tuyến, có tầm xa nên bị những vật trên mặt đất hấp thụ mạnh nhưng lại không bị tác động bởi nước vì thế rất hữu ích trong việc xuyên qua nước để liên lạc với tàu ngầm.

Sóng trung

Medium wave là tên gọi tiếng anh của sóng trung ( MF ), các băng tần vô tuyến ở sóng trung bao gồm radio hàng hải và hàng không. Dạng sóng này có bước sóng tầm trung dao động nằm trong khoảng từ 100m – 1000m. Dạng sóng này là dạng được sử dụng rất nhiều trong các thiết bị điện tử, và thiết bị âm thanh.

Sóng trung có tầm xa, đặc biệt là vào ban đêm khi tầng điện ly khúc xạ sóng trở lại trái đất tốt hơn và đôi khi nó sẽ bị chặn một phần dẫn đến ảnh hưởng đến chất lượng âm thanh.Vì thế khi độ dẫn điện của mặt đất cao thì sóng trung sẽ có thể lan truyền tốt hơn.

Sóng ngắn

Sóng ngắn ( HF ) được hiểu là high-frequency (tần số cao ), sóng ngắn là những sóng vô tuyến có bước sóng từ 10 – 100m. Với tần số cao và năng lượng lớn, các băng tần này thường sử dụng “điều chế tần số”, một tín hiệu âm thanh hoặc dữ liệu. 

Chính vì đặc điểm phản xạ nhiều lần mà người ta dùng sóng ngắn sử dụng cho hệ thống thông tin liên lạc trên mặt đất như âm thanh truyền hình quảng bá, đài dịch vụ công cộng, điện thoại di động và GPS (hệ thống định vị toàn cầu).

Sóng cực ngắn

Sóng cực ngắn (VHF) là dạng sóng có bước sóng rất nhỏ trong tất cả tần số vô tuyến, ở loại sóng này bước sóng dao động trong khoảng từ 1m – 10m. Loại sóng này có một năng lượng cực lớn và cực xa. Điều này giúp tín hiệu của nó không đổi kể cả khi tần số thay đổi cao hơn hoặc thấp hơn ở tốc độ và cường độ tương ứng. Vì vậy nó góp phần quan trọng trong việc nghiên cứu các thông tin ngoài trái đất bởi khả năng đi xuyên qua tầng điện li của Trái Đất vào vũ trụ.

Sóng radio có hại hay không? Những lưu ý khi sử dụng sóng radio 

Bên cạnh những hữu ích mà sóng radio mang lại, con người luôn đặt câu hỏi vậy sóng radio cái hại không ? Khi sử dụng các thiết bị điện tử thì có gây hại cho sức khoẻ của chúng ta ? 

Theo nghiên cứu của các nhà khoa học và chuyên gia hàng đầu, thì sóng radio không có khả năng gây ra các bệnh lý nguy hiểm bởi về mặt lý thuyết thì sóng sóng điện tử không có khả năng xâm nhập vào các DNA trong tế bào. 

Mặt khác nếu sử dụng các thiết bị điện tử quá nhiều thì cũng sẽ ảnh hưởng tới sức khoẻ một phần, dễ thấy nhất là đối với trẻ em. Vì vậy chúng ta cần chú ý và sử dụng chúng trong những trường hợp cần thiết. 

Để hạn chế sự tiếp xúc của các sóng radio, bạn cần nhớ những lưu ý sau: không đặt điện thoại bên cạnh trong lúc ngủ, tắt nguồn các thiết bị âm thanh khi không cần dùng đến, hạn chế sinh sống ở khu vực có lắp đặt nhiều cột sóng viễn thông, phát thanh, hạn chế cho trẻ nhỏ tiếp xúc với điện thoại.

Những ứng dụng và khám thú vị từ sóng radio mang lại có thể bạn chưa biết

Sóng radio ứng dụng trong các thiết bị điện tử – âm thanh

Sóng radio đã mở ra một tầm cao mới và hiện đại hơn như ra đời những thiết bị không dây như loa Bluetooth, micro không dây, tai nghe không dây ra đời, mà không cần phải liên kết với nhau bằng hệ thống dây nối như ngày xưa.

Từ khoảng 100 kHz đến 300 GHz, tần số vô tuyến là dải phổ ưa thích cho viễn thông: đài phát thanh, truyền hình, radar, điện thoại không dây, điện thoại di động, Wi-fi, v.v. Những lợi ích và quyền lợi to lớn mà chúng đem lại cho cuộc sống con người đã khiến những thiết bị hiện đại này ngày càng thông dụng hơn.

Sóng radio trong truyền tải thông tin và tín hiệu

Đặc tính của sóng vô tuyến là có dải tần số rất rộng trải dài từ 3 kHz – 300MHz. Vì vậy mà nó thích ứng cho việc truyền tín hiệu ở khắp mọi nơi trên trái đất và trong mọi môi trường từ môi trường mặt đất, dưới nước thậm chí là hang động,… 

Các sóng dài có dải tần từ 30kHz-300kHz phản xạ tốt hơn trong tầng điện li. Vì bước sóng có công suất truyền tải lớn và sự phản xạ được lặp lại nhiều lần cùng với khả năng truyền ổn định nên thường thấy sử dụng để liên lạc giữa các khu dân cư hoặc các thành phố rộng lớn.

Sóng trung có dải tần từ 300kHz-3.000kHz nhưng không đòi hỏi công suất truyền tải lớn như sóng dài nên chúng được ưa chuộng và sử dụng rộng rãi hơn sóng dài.

Ứng dụng trong các thiết bị điện tử thông minh hiện nay thì được thấy sự xuất hiện sóng ngắn bởi với tần số cao. Ví dụ như cục wifi, điện thoại thông minh, máy tính, bộ đàm liên lạc,…

Sóng vô tuyến có bước sóng cực ngắn thường được thấy trong các thiết bị truyền tải tín hiệu, âm thanh nhưng chủ yếu dành cho các thiết bị xa mặt đất như các thiết bị thông tin liên lạc vũ trụ, phát thanh FM, truyền hình bởi đặc tính không bị ảnh hưởng khi tần số thay đổi. 

Sóng radio ứng dụng trong công nghệ kết nối không dây Wifi

Có thể thấy một trong những ý tưởng vĩ đại của loài người là phát minh ra ứng dụng trong công nghệ tiên tiến liên kết không dây. Bạn có biết sóng wifi là một dạng sóng có cường độ thấp, nó được so sánh với sóng điện tử trong những lò vi sóng những có cường độ là 1 / 100.000. Vì thế mà chúng chỉ hoạt động trong một phạm vi nhỏ, nếu muốn khoảng rộng hơn cần lắp đặt thêm các thiết bị để đảm bảo chất lượng sống.

Sóng radio ứng dụng trong lĩnh vực y học

Có thể con người vẫn nghỉ sóng radio chỉ đơn thuần là thiết bị truyền âm thanh nhưng ít ai biết được những lợi ích từ nó mang lại cho y học. Các nhà khoa học và chuyên gia đã điều tra và nghiên cứu thành công thiết bị vận hành bằng đường sóng vô tuyến để giúp người bệnh hen dễ thở hơn..

Bên cạnh đó đặc biệt hơn là những thiết bị sóng radio được dùng để đốt nóng và làm mềm những khối cơ bị u,xơ. Ngoài ra được sử dụng để soi phóng xạ y tế, và một số ứng dụng y tế trong chẩn đoán (xạ hình) và trị liệu (xạ trị).

Sóng radio ứng dụng trong dò tìm bằng radar

Sóng radio còn có công dụng dò tìm những đồ vật như máy bay, tàu ngầm bị chìm. Các sóng ngắn radio sẽ phản hồi từ đất hoặc đá, vật thể để giúp sự dò tìm của con người. 

Ngoài các ứng dụng thú vị trên thì sóng vô tuyến được sử dụng trong điều khiển từ xa, thiết bị quan sát ban đêm hoặc thậm chí các thiết bị như đèn cho máy ấp trứng giống.

Ngoài ra cũng cung cấp các biện pháp an ninh rất cụ thể được thực hiện, bức xạ ion hóa cũng có những công dụng của nó. Do đó, tia cực tím nằm đằng sau những công dụng đa dạng như buồng thuộc da, máy phát hiện tiền giả và thiết bị giải trình tự DNA.

Bên cạnh đó, Trong phạm vi tia cực tím cao hơn diễn ra quá trình chuyển đổi từ bức xạ không ion hóa sang bức xạ ion hóa. Và, tuân theo các quy tắc an toàn cụ thể, bức xạ ion hóa có thể hữu ích trong việc soi phóng xạ y tế, và cũng để đảm bảo an ninh cho những nơi công cộng (máy soi hành lý) cũng như trong công nghiệp, đặc biệt là để kiểm tra các bộ phận luyện kim như cánh tuabin phản lực.

Xem thêm: Hiệu điện thế là gì? Khái niệm, ký hiệu, công thức tính hiệu điện thế

Những thú vị từ Sóng radio có thể bạn chưa biết 

Nhà vật lý người Scotland James Clerk Maxwell, người đã phát triển lý thuyết điện từ thống nhất vào những năm 1870, ông đã nhận thấy sự tương đồng của các tính chất sóng của ánh sáng và từ trường điện, và sau đó đã tiên đoán về sự tồn tại của sóng vô tuyến, theo Thư viện Quốc gia Scotland. 

Năm 1886, Heinrich Hertz, một nhà vật lý người Đức, đã áp dụng lý thuyết của Maxwell vào việc sản xuất và thu nhận sóng vô tuyến. Hertz đã sử dụng các công cụ tự chế đơn giản, bao gồm một cuộn dây cảm ứng và một bình Leyden (một loại tụ điện thời kỳ đầu bao gồm một bình thủy tinh với các lớp giấy bạc cả bên trong và bên ngoài) để tạo ra sóng điện từ. 

Hertz trở thành người đầu tiên truyền và nhận sóng vô tuyến có kiểm soát. Sau đó phát minh và sóng radio được ứng dụng, rồi được nhắc đến nhiều hơn.  Đơn vị tần số của sóng EM – một chu kỳ trên giây – được gọi là hertz, để vinh danh ông. 

Ngoài ra,theo Đại học Vienna , các nhà thiên văn học dùng sóng vô tuyến nghiên cứu không gian bên ngoài chứa đầy các nguồn sóng vô tuyến: hành tinh, ngôi sao, đám mây khí và bụi, thiên hà, sao xung và thậm chí cả lỗ đen. 

Bằng cách nghiên cứu những điều này, các nhà thiên văn học có thể tìm hiểu về chuyển động và thành phần hóa học của các nguồn vũ trụ này cũng như các quá trình gây ra sự phát xạ này.

Trên đây là những chia sẻ của Top1dexuat.com về khái niệm cũng như các ứng dụng và lợi ích mà sóng radio mang lại. Mong rằng những thông tin của bài viết sẽ giúp bạn hiểu thêm một phần về sóng radio và biết thêm nhiều kiến thức mới.