#1 Viêm não do virus Herpes simplex: Nguyên nhân, cách điều trị

Herpes simplex là loại virus nguy hiểm gây ra bệnh viêm não mà không có bất kỳ một triệu chứng nào cho người nhiễm. Một số người sẽ có dấu hiệu nổi mụn rộp hay loét, tuy nhiên không kéo dài quá lâu. Một số khác vô cùng hiếm gặp, virus sẽ xâm nhập vào não bộ và gây ra bệnh viêm não Herpes. 

Bệnh viêm não do virus Herpes simplex là căn bệnh nặng và để lại những di chứng nguy hiểm, nghiêm trọng. Tình trạng tệ nhất, người bệnh có thể tử vong. Vậy, bệnh viêm não do virus Herpes simplex là bệnh gì? Nguyên nhân, cách điều trị hiệu quả ra sao? Hãy cùng Top1dexuat.com theo dõi bài viết này để hiểu hơn nhé.

Viêm não do virus Herpes simplex là bệnh gì?

Trước tiên, mọi người cần hiểu rõ khái niệm viêm não do virus Herpes simplex là căn bệnh gì? Theo chuyên gia, đây là tình trạng viêm não khi chủng virus Herpes simplex xâm nhập, ăn sâu vào não bộ của con người. Bệnh còn được gọi tắt là HSV. Về cơ bản, HSV sẽ bao gồm 2 loại chính đó là HSV1 và HSV2.

Viêm não do virus Herpes simplex loại 1 (HSV1) có liên quan đến nhiễm trùng miệng và họng mà không có một triệu chứng nào rõ ràng, cụ thể. Về sau này, nó có thể liên quan hay tác động đến Herpes sinh dục. Riêng với viêm não do virus Herpes simplex loại 2 (HSV2) sẽ liên quan trực tiếp đến đường sinh dục, triệu chứng mụn rộp. Bệnh sẽ xảy ra chủ yếu ở những đối tượng trên 14 tuổi.

Theo thống kê, hiện nay có khoảng 90% người trưởng thành mắc HSV1. Loại virus Herpes simplex này sẽ tiến hành xâm nhập rồi “trú ẩn” ở sâu trong hệ thần kinh cảm giác, nằm ngay vùng họng. Sau đó chúng mới di chuyển đến những tế bào hạch thần kinh khác. Ngay tại đây, virus sẽ trú ẩn suốt cuộc đời của chúng.

Đối với một vài người, hết lần này cho đến lần khác, chủng virus có nguy cơ tái hoạt động và gây ra hàng loạt các tổn thương ở mũi, môi như là mụn rộp hoặc vết loét. Tốc độ lây lan của virus Herpes simplex là vô cùng nhanh chóng thế nhưng tình trạng bệnh viêm não do virus lại rất hiếm khi xảy ra.

Y khoa đã đưa ra các phỏng đoán về virus gây bệnh HSE xâm nhập vào não bộ con người thông qua hệ thống dây thần kinh hay đường máu của cơ thể. Thế nhưng, thực tế vẫn chưa có một bằng chứng, chứng minh khoa học nào cho các giả thuyết này cả.

Dù cho virus Herpes simplex có đi vào não bộ bằng đường nào đi nữa thì khi mắc bệnh, những tổn thương gây ra sẽ vô cùng nguy hiểm và nghiêm trọng. Bệnh viêm não do virus Herpes simplex sẽ phá hủy các mô, gây ra hiện tượng phù nề não bộ cùng với hàng loạt các triệu chứng đáng lo ngại khác.

Nguyên nhân gây ra bệnh viêm não do virus Herpes simplex

Nói về nguyên nhân gây bệnh, đây là một kiến thức quan trọng mà bất kỳ ai cũng cần phải nắm rõ. Có rất nhiều loại virus nguy hiểm khác nhau có nguy cơ gây viêm não ở người. Thế nhưng, virus Herpes simplex lại được coi là một trong số các căn nguyên phổ biến nhất. 

Trong tổng số 8 chủng HSV có tiềm năng gây bệnh thì HSV – 1 là căn nguyên gây viêm não phổ biến, chiếm lên đến 95% số ca bệnh. Còn lại chỉ có 5% số ca bệnh do HSV – 2 gây ra mà thôi.

Dựa trên số liệu bệnh án, tỷ lệ viêm não do HSV – 1 gây ra cho con người chiếm từ 2 – 4/1.000.000 người. Và trong số những ca đã tử vong do bệnh viêm não Herpes thì HSV – 1 chiếm 10 – 20% trong 20.000 ca nhiễm mỗi năm.

Cụ thể, HSV là một loại virus thuộc họ Herpesviridae. Virus này có cấu trúc DNA dạng sợi kép và đặc biệt có khả năng tự nhân lên trong tế bào của vật chủ. Herpes là cái tên có nguồn gốc từ Hy Lạp, viết là: Herpein. Ý nghĩa của Herpein chính là “leo”, nhằm miêu tả về khả năng, tốc độ gây nhiễm trùng tiềm ẩn, đầy đáng sợ của nhóm virus này.

Các chuyên gia đã nghiên cứu và đưa HSV xếp vào nhóm căn nguyên gây ra bệnh viêm não tiên phát nhiều nhất. Nguyên nhân là do khả năng tồn tại bền bỉ ở trong cơ thể con người suốt một quãng thời gian dài. Chúng là virus có khả năng tái hoạt động và xâm nhập vào bên trong hệ thần kinh trung ương để gây ra bệnh viêm não.

Các triệu chứng thường gặp của bệnh viêm não do virus Herpes simplex

Những triệu chứng ban đầu của bệnh lý sẽ giống như việc bạn vừa bị cảm cúm. Và cùng với đó là các tình trạng như:

• Đau đầu.
• Buồn nôn.
• Lú lẫn.
• Sốt.
• Co giật.
• Ngủ li bì và khó để đánh thức.
• Mất định hướng.
• Thay đổi nhân cách.
• Cứng cổ.
• Rối loạn nghe nói.
• Ảo giác.
• Mất trí nhớ.

Đối với trẻ nhỏ, những dấu hiệu bên trên sẽ không quá điển hình và rất khó để phụ huynh phát hiện. Thế nhưng, bác sĩ vẫn liệt kê ra một vài các dấu hiệu quan trọng giúp định hướng chẩn đoán một cách chính xác. Những triệu chứng ấy bao gồm:

• Thóp phồng.
• Nôn mửa.
• Gồng cứng người.
• Khóc mà không thể gỗ nín hay thậm chí là khóc nhiều hơn khi bồng lên hoặc đổi tư thế.

Nếu như bệnh nhân không được phát hiện, điều trị kịp thời thì những triệu chứng này sẽ nghiêm trọng hơn. Nguy cơ cao dẫn đến tử vong. Vì thế, ngay khi nghi ngờ bản thân hay những người xung quanh có dấu hiệu mắc viêm não do virus Herpes simplex hãy đến ngay cơ sở Y tế hay bệnh viện để được kiểm tra, chẩn đoán kỹ lưỡng.

Chẩn đoán bệnh viêm não do virus Herpes simplex

Cận lâm sàng

Đối với bệnh nhân bị viêm não do virus Herpes simplex thì trong công thức máu sẽ không có những biến đổi đặc hiệu. Dịch não tủy có lượng protein tăng nhẹ, khoảng chừng 1 gam /l và bạch cầu tăng từ 10 – 200 tế bào trên mỗi mm3, đa số là các bạch cầu lympho. 

Ở những giai đoạn sớm, lượng bạch cầu trung tính có xu hướng chiếm ưu thế hơn. Có khả năng gặp hồng cầu trong dịch não tủy bởi tình trạng xuất huyết sẽ gây ra hiện trạng hoại tử nhu mô não. Ngoài ra, dịch não tủy cũng có thể ở trạng thái bình thường trong một vài trường hợp khác.

Về mặt chẩn đoán hình ảnh, các tổn thương về não của bệnh nhân mắc viêm não do virus Herpes simplex gây ra có thể phát hiện sau triệu chứng từ 2 – 4 ngày. Bác sĩ sẽ tiến hành chụp MRI, phát hiện những tổn thương ở não do HSV và cần có các chỉ định cụ thể ngay trong giai đoạn đầu của bệnh.

Tổn thương gợi ý bệnh viêm não do virus Herpes simplex gây ra bao gồm giảm tín hiệu T1, tăng tính hiệu T2 ở chất xám thùy trán và thùy thái dương. Ngoài ra còn có thể bị xuất huyết đi kèm, thường là không có sự đối xứng, có thể lan đến thùy đảo hay gốc hồi hải mã. MRI thông thường trong khoảng chừng 10% bệnh nhân HSV – PCR (+).

Điện não đồ có hoạt động sóng chậm và không đặc hiệu trong từ 5 – 7 ngày đầu tái phát bệnh. Sau đó, sóng nhọn sẽ bắt đầu kịch phát hay phức hợp pha chiếm ưu thế ở vùng thái dương. Bên cạnh đó, người bệnh cũng có thể gặp một số biểu hiện dạng động kinh từng đợt ở thùy thái dương. Đa phần tập trung vào từ ngày thứ 2 – 14 của bệnh viêm não Herpes.

Tiến hành chẩn đoán phân biệt

Bệnh viêm não do virus Herpes simplex gây ra cần được tiến hành chẩn đoán phân biệt với bệnh viêm não – màng não, viêm màng não mủ có căn nguyên từ các loại virus khác. 

Trước tiên, viêm màng não mủ là căn bệnh có diễn tiến cấp tính. Những triệu chứng ban đầu là sốt, rối loạn ý thức tương tự như viêm não do virus Herpes simplex gây nên. Dịch não tủy ở trong viêm màng não mủ tăng lượng protein, giảm đường và tế bào tăng cao đáng kể. Nhưng đa phần tế bào là bạch cầu đa nhân trung tính. Bác sĩ sẽ thực hiện soi, cấy dịch não tủy và cho phép xác định chính xác loại virus gây bệnh.

Các tình trạng bệnh viêm não do virus khác gây ra như là Enterovirus hay viêm não Nhật Bản có thể sẽ có các diễn biến tương tự. Tổn thương não bộ sẽ lan tỏa trên phim cộng hưởng từ và thường gặp ở hiện trạng viêm não do virus khác gây ra. Trong khi đó, viêm não do virus Herpes simplex lại chiếm phần ưu thế ở thùy trán và cả thùy thái dương. 

Xét nghiệm PCR đặc hiệu cho các loại virus gây viêm não Nhật Bản và Enterovirus có giá trị trong việc chẩn đoán đúng, chính xác các căn nguyên này.

Chẩn đoán xác định

Việc nghĩ ngay đến bệnh viêm não do virus Herpex simplex ở bất kỳ một bệnh nhân viêm não cấp tính nào là điều quan trọng và cần thiết. Đặc biệt là đối với các trường hợp triệu chứng bệnh lẻ tẻ, mang tính nửa mùa và những biểu hiện tổn thương thùy trán, thùy thái dương nghiêm trọng.

Công nghệ xét nghiệm PCR sẽ xác định ADN – HSV ở trong dịch não tủy. Đây được đánh giá là tiêu chuẩn vàng hàng đầu để giúp chẩn đoán bệnh viêm não do virus Herpes simplex gây ra. Phương pháp chẩn đoán này có độ nhạy và độ đặc hiệu cực kỳ cao. PCR Herpes có khả năng âm tính giả khi xét nghiệm xong, thời gian từ 1 – 3 ngày sau khi khởi phát bệnh.

Kháng thể đặc hiệu HSV có xu hướng xuất hiện chỉ sau khởi phát bệnh chừng 1 tuần. Nó có ý nghĩa đặc biệt trong việc giúp chẩn đoán hồi cứu hay những trường hợp mà người bệnh đến muộn, có triệu chứng phản ứng chéo với một số loại virus gây viêm não khác.

Điều trị bệnh viêm não do virus Herpes simplex như thế nào?

Khoa học ngày một tiến bộ và phát triển do vậy cũng có nhiều phương pháp điều trị viêm não do virus Herpes simplex gây ra. Trong trường hợp điều trị bằng thuốc Acyclovir giúp ngăn cản quá trình sinh sôi của virus thì bệnh nhân có thể bắt đầu ngay trong 24 giờ đầu tiên.

Theo các bác sĩ, trước khi chưa có sự tham gia của Acyclovir thì nguy cơ tử vong của một bệnh nhân viêm não do virus Herpes simplex là 70 – 80%. Đây là một con số đáng lo ngại. Tuy nhiên, sau khi Acyclovir đã được đưa vào sử dụng thì tỷ lệ tử vong giảm chỉ còn 10 – 20% mà thôi. Vì thế, bệnh nhân mắc bệnh viêm não Herpes cần được điều trị đúng lúc, kịp thời với loại thuốc này.

Kết quả của quá trình điều trị bác sĩ sẽ là người xác định một cách chính xác dựa trên nhiều yếu tố khác nhau. Và thực sẽ không dễ dàng dự đoán chút nào như mọi người vẫn nghĩ. Cần đảm bảo luôn luôn chăm sóc tốt cũng như quản lý cẩn thận những tình trạng, dấu hiệu đi kèm như sưng não. Đây chính là yếu tố quan trọng hàng đầu tác động, ảnh hưởng lên kết quả điều trị.

Trong tài liệu hướng dẫn của Anh về viêm não do virus Herpes simplex gây ra thì một đợt điều trị thông thường cần được kéo dài ít nhất 14 ngày với thuốc Acyclovir tiêm tĩnh mạch đối với người lớn. Ngay khi kết thúc đợt điều trị thì tiến hành chọc dịch não tủy sẽ bắt đầu và công nghệ PCR được lặp đi, lặp lại. 

Trường hợp PCR không còn phát hiện ra virus Herpes simplex nữa thì có thể kết thúc quá trình điều trị. Tuy nhiên ngược lại, nếu vẫn còn thì bệnh nhân cần phải được duy trì và làm xét nghiệm dịch não tủy 7 ngày một lần cho đến lúc virus biến mất hoàn toàn.

Kháng Acyclovir

Với một vài bệnh nhân thì các dấu hiệu, triệu chứng của bệnh viêm não do virus Herpes simplex vẫn còn đó mặc dù đã kết thúc điều trị với thuốc Acyclovir. Các bác sĩ cho rằng họ rất hiếm khi gặp bệnh nhân kháng Acyclovir. Có nghĩa là thuốc này không còn khả dụng để có thể kiềm chế quá trình sinh sôi, phát triển của virus nữa. 

Những trường hợp này, chủng virus Herpes simplex vẫn còn. Do vậy bác sĩ sẽ quyết định thay thế, sử dụng thêm một loại thuốc có công dụng kháng virus khác hiệu quả cho bệnh nhân.

Kết quả và cách chăm sóc cho bệnh nhân hậu viêm não do virus Herpes simplex

Có thể thấy khi được điều trị với thuốc chuyên dụng, tỷ lệ tử vong của bệnh nhân đã có phần thuyên giảm đáng kể. Thế nhưng căn bệnh này sẽ để lại những di chứng vô cùng nguy hiểm. Bệnh nhân có khả năng cao chịu những biến chứng thần kinh trọn đời hay thậm chí tệ hơn là mất trí nhớ.

Vậy, muốn cải thiện tốt tình trạng này, người bệnh cần được tiến hành chẩn đoán nhanh hơn, chính xác hơn với những phương pháp điều trị hiện đại, tiến bộ bậc nhất. Thông thường, những bệnh nhân hậu viêm não do virus Herpes simplex có kết quả xấu đi có liên quan đến việc chậm chẩn đoán, điều trị hoặc chậm đến bệnh viện cấp cứu.

Dựa trên dữ liệu bệnh án của bệnh nhân cho thấy phản ứng chính của hậu viêm não do virus Herpes simplex chính là suy giảm trí nhớ. Nguyên nhân là do thùy thái dương đã bị tác động, ảnh hưởng quá nhiều. Bệnh nhân thường sẽ mất trí nhớ ngắn hạn hay thậm chí là tình trạng bệnh rất nặng, không thể tiếp tục sống một mình.

Tuy nhiên, một tin vui cho tất cả mọi người đó là ngày nay, do phương tiện báo đài, truyền thông ngày một đa dạng và phổ biến nên các hiểu biết về bệnh đã nhiều hơn trước. Song, những phương pháp chẩn đoán, điều trị đang được nghiên cứu, phát triển. Tất nhiên, trong đó có bao gồm vaccine HSV.

Cách phòng ngừa bệnh viêm não do virus Herpes simplex 

Phòng bệnh hơn chữa bệnh. Việc có kiến thức về phòng ngừa bệnh viêm não do virus Herpes simplex là điều cần thiết đối với mọi cá nhân. Vậy, bạn có thể tham khảo các cách phòng bệnh an toàn, hiệu quả dưới đây:

Đối với phụ nữ đang mang thai

Thường phụ nữ mang thai có xu hướng bị nhiễm Herpes sinh dục ngay từ lần đầu tiên vào tam cá nguyệt thứ ba. Chính vì thế, họ sẽ sử dụng thuốc Acyclovir tĩnh mạch hay đường uống thông thường. Em bé sẽ được sinh qua đường âm đạo và truyền tĩnh mạch Acyclovir ra ngoài. Và với những trường hợp sinh mổ cũng được bác sĩ khuyến khích áp dụng phương pháp này.

Em bé khi sinh ra cần phải được xét nghiệm để chẩn đoán về virus Herpes. Nếu như phát hiện ra có dấu hiệu về sự sinh trưởng của virus nguy hiểm này cần được truyền Acyclovir tĩnh mạch càng sớm thì càng tốt!

Đối với trẻ nhỏ, trẻ sơ sinh

Các mẹ cần báo ngay với bác sĩ nếu như mình đang mang thai và mắc Herpes sinh dục. Nếu như thăm bé mới sinh và vừa mới bùng phát một đợt Herpes thì cần tránh động chạm vào bé. Hãy rửa tay thường xuyên bằng dung dịch khử khuẩn, che phần mụn rộp, không hôn vào em bé và đeo khẩu trang y tế nếu như mẹ ở bên chăm bé.

Ngoài ra, thời tiết nắng nóng được xem là điều kiện thuận lợi cho virus Herpes gây viêm não xâm nhập và phát triển. Chính vì vậy mà các bậc phụ huynh cần phải cung cấp đầy đủ dưỡng chất quan trọng, cần thiết cho con em. Luôn giữ gìn vệ sinh môi trường và vệ sinh cá nhân cho các bạn nhỏ. Chủ động trong việc tiêm phòng đủ mũi, đúng lịch để bảo vệ con trước các nguy cơ lây nhiễm nghiêm trọng.

Hãy luôn ý thức được việc tự chăm sóc, bảo vệ sức khỏe bản thân, mọi người xung quanh trước các tình hình dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Bệnh viêm não do virus Herpes simplex có thể xảy đến với bất kỳ ai và để lại những biến chứng vô cùng nghiêm trọng.

Xem thêm: Viêm màng não ở người lớn: Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị

Vậy hi vọng những thông tin, chia sẻ về bệnh lý, nguyên nhân, cách phòng ngừa và điều trị trong bài viết này là bổ ích và có ý nghĩa cho mọi người. Mong rằng chúng ta luôn có sức khỏe tốt và an toàn trước dịch bệnh.