#1 Bộ não là gì? Cấu trúc và chức năng của bộ não

Bộ não là một trong những cơ quan lớn nhất và giữ nhiều chức năng quan trọng nhất của con người. Bài viết dưới đây là những chia sẻ về những thông tin liên quan đến cấu trúc, chức năng và tổng quan về não bộ. Nếu bạn đang mong muốn tìm hiểu và khám phá những điều thú vị của não bộ thì hãy theo dõi bài viết dưới đây nhé.

Các thông tin cơ bản về não

Não là gì?

Với hơn 100 tỷ thần kinh trong hàng ngàn kết nối, tại các điểm kết nối đó người ta gọi là khớp thần kinh, não bộ sẽ được cấu tạo thành. Chính vì lý do đó, mà nó được xem là bộ phận có cấu tạo phức tạp nhất của cơ thể con người.

Não là bộ phận điều khiển và kiểm soát tất cả hành động, cử chỉ của con người. Thông qua các cơ quan cảm giác, não bộ sẽ được cung cấp tín hiệu để xử lý và điều phối các thông tin từ tín hiệu mà nó nhận được. Ngoài ra, để tạo thành hệ thần kinh trung ương ngoài bộ não ra cần có thêm sự kết hợp của tủy sống.

Vị trí của Bộ não

Bộ não của con người được xem là trung tâm điều khiển, nó nằm ở vị trí đỉnh đầu được bao bọc bởi một lớp xương ở ngoài gọi là xương bản sọ. Kết hợp cùng với đó là các xương mặt tạo thành hộp sọ. Hộp sọ có chức năng bảo vệ não tránh các tổn thương tác động từ bên ngoài vào. Bộ não sẽ có sự thay đổi theo thời gian từ khi mới sinh cho đến khi trưởng thành.

Bộ nào của con người nặng bao nhiêu kg?

Não bộ của con người bao gồm chất xám và chất trắng, nó được tạo thành từ các mô mềm. Để bảo vệ và duy trì sức khỏe cho bộ não cũng như các hệ thần kinh của bộ nào cần có sự kết hợp của các mạch máu nhỏ, tế bào thần kinh và một số tế bào liên quan khác trong bộ não. Ngoài ra, não bộ cũng có hàm lượng nước và chất béo tương đối cao.

Tùy vào tuổi tác, giới tính và trọng lượng cơ thể mà mỗi người sẽ có kích thước não bộ khác nhau. Trung bình với một người trưởng thành não bộ thường chiếm khoảng 2% so với trọng lượng cơ thể, cụ thể là dao động từ 1.2 đến 1.4 kg. Ngoài ra theo một số nghiên cứu, bộ não trung bình của đàn ông nặng khoảng 1.336 gram còn não của phụ nữ nặng khoang 1.198 gram.

Trong tất cả cơ quan của con người, mặc dù não bộ không phải là cơ quan có kích thước lớn nhất nhưng đây là cơ quan chứa số lượng tế bào thần kinh nhiều nhất so với các loài động vật khác trên trái đất.

Não trái và não phải

Một điều khá đặc biệt ở não bộ, đó là một số người có thể thuận bán cầu não trái, một số khác lại thuận bán cầu não phải nhiều hơn. Đôi khi, cũng xảy ra trường hợp một người có thể sử dụng tương đương cả hai bán cầu.

Một số ý kiến cho rằng, đối với những người có khả năng thiên về toán học, logic và phân tích, đây là những biểu hiện của người thuận não trái. Và ngược lại, với những người có năng khiếu về sáng tạo, hội họa, nhiều trí tưởng tượng là biểu hiện của những người thuận não phải.

Tuy nhiên, những điều trên mới chỉ là suy đoán và không có căn cứ xác thực. Vì tính cách và năng lực của con người phải trải qua quá trình trau dồi, học hỏi, mặc dù mỗi bán cầu não chịu mỗi nhiệm vụ, vai trò khác nhau nhưng không quyết định được vấn đề nói trên.

Bên cạnh đó theo các chuyên gia, có một điều đúng về não bộ. Đó là bán cầu não trái sẽ đóng vai trò trong việc sử dụng ngôn ngữ, mặt khác bán cầu não phải sẽ liên quan đến đến việc giao tiếp phi ngôn ngữ nhiều hơn.

Cấu trúc của bộ não

Đại não

Đai nào là phần chiếm tỉ lệ lớn nhất trong bộ não của con người. Trong đại não sẽ có 2 bán cầu, với mỗi bán cầu được chia làm 4 thùy, bao gồm: thùy trán, thái dương, đỉnh và chẩm.

• Đầu tiên là thùy trán: Đây là thùy đại diện cho các chức năng điều hành của não bộ. Cụ thể là việc lên kế hoạch, kiểm soát hành vi, suy nghĩ trừu tượng, giải quyết vấn đề có thể xảy ra, lý luận và tinh cách.
• Thứ hai là thái dương: Đây là thùy đảm nhiệm vai trò kiểm soát trí nhớ và thính giác của con người.
• Thứ ba là đỉnh: Đây là thùy đóng vai trò về cảm nhận, cảm giác, chữ viết và vị trí của cơ thể.
• Cuối cùng là thùy chẩm: Đây là thùy nhỏ nhất nó chịu trách nhiệm về nhận biết màu sắc, không gian, chuyển động, tiếp nhận thị giác. 

Thông thường, ở mỗi thùy, các vùng vỏ não sẽ liên kết với các chức năng như là vùng vận động, cảm giác và phối hợp.

Thân não

Phần thân não bao gồm cầu não, trung não và hành não. Vị trí của thân não nằm phía trước tiểu não. Thân não đóng vai trò như một trạm chuyển tiếp, nó có tác dụng truyền thông tin giữa vỏ não và các cơ quan trọng trong cơ thể.

Tiểu não

Tiểu não là phần nằm phía sau của não bộ, bên dưới thùy chẩm. Tiểu nào thường ngăn cách với đại não bằng lều tiểu não.

Các dây thần kinh sọ

Đây cũng là phần giữ nhiều chức năng quan trọng của não bộ. Các dây thần kinh sọ đảm nhiệm vai trò trong việc điều khiển các cơ như cơ mặt, cơ cổ, cơ lưỡi. Ngoài ra, nó còn chịu trách nhiệm về việc cảm nhận mùi vị, thị giác, khả năng nghe và khả năng giữ thăng bằng…

Vùng hạ đồi

Đây là phần có các liên kết thần kinh để truyền tín hiệu, thông tin đến tuyến yên. Tuyến yên là tuyến được phát triển từ phần mở rộng của vùng hạ đồi xuống dưới và từ phần vòm miệng mở rộng lên trên.

Hàng rào máu não

Trong não bộ có những mạch máu rất nhỏ, chúng thường được lót bằng các tế bào và liên kết chặt chẽ thông qua các mối nối. Nhờ vào sự kết nối này, đã tạo ra hàng rào máu não làm cho chất lỏng không thẩm thấu vào hoặc bị chảy ra ngoài. Mặc dù hàng rào chắn này ít thấm vào các phân tử lớn nhưng nó vẫn thấm nước, oxy, carbon dioxide và các chất tan trong chất béo.

Các động mạch cung cấp máu cho não

Động mạch bao gồm 2 động mạch chính là động mạch cảnh và động mạch sống, mỗi động mạch sẽ đóng vai trò khác nhau. Động mạch cảnh cung cấp oxy và máu cho não trước. Cùng với đó động mạch sống sẽ phụ trách cung cấp máu và oxy cho não sau.

Chính sự phân chia này tạo ra hai vòng kết hợp chặt chẽ với nhau trong đa giác Willis. Các nhánh đòn phải và trái thuộc động mạch sống, động mạch cảnh chung thuộc động mạch cảnh.

Ngoài ra, não bộ còn có hai mạng lưới tĩnh mạch chính là mạng tĩnh mạch bên ngoài và mạng tĩnh mạch bên trong. Thông qua tĩnh mạch nối mà hai mạng mạch máu này sẽ được thông với nhau. Thông thường, các tĩnh mạch của não sẽ chạy vào các khoang lớn hơn của xoang tĩnh mạch, là vị trí ở giữa vỏ sọ và màng cứng.

Chức năng của Bộ não

Được xem là bộ phận quan trọng của cơ thể, não có chức năng điều khiển các bộ phận cũng như ý thức, suy nghĩ, lời nói của con người, đồng thời giúp con người có thể điều hòa, phản ứng lại với các tình huống xảy ra trong cuộc sống, ví dụ như khi cơ thể căng thẳng, mệt mỏi, phấn khích…

Mỗi tổ chức với cấu trúc não sẽ khác nhau, đồng thời sẽ giữ những chức năng khác nhau độc lập và riêng biệt nhưng cũng vừa thống nhất, cùng nhau tham gia vào chức năng điều khiển cơ thể của bộ não, cụ thể như sau:

• Các cử động của mắt là do trung não điều khiển, cùng với đó cầu não sẽ chịu trách nhiệm điều phối các cử chỉ của mắt và mặt. Các biểu cảm trên khuôn mặt, nghe và thăng bằng.
• Với nhịp thở, nhịp tim, huyết áp và cử động nuột sẽ dó hành tủy phụ trách.
• Các vấn đề về giấc ngủ, nhận biết mọi thứ xung quanh từ con người, cây cối, con vật và mức độ thức tỉnh sẽ do hệ lưới kiểm soát.
• Sọ não chứa 12 dây thần kinh, trong đố 10 dây xuất phát từ thân não sẽ chịu trách nhiệm kiểm soát: biểu cảm của khuôn mặt(vui, buồn, thất vọng, giận dữ..), vị giác(chua, cay, đắng, mặn, ngọt…), cử động của mặt, cử động nuốt, vai và lưỡi.
• Tiếp theo, phần tiểu não có chức năng tạo nhịp điệu, phối hợp các động tác nhịp nhàng cho cơ thể, ví dụ như khi bạn vẽ tranh, nhảy múa hoặc tập thể dục..nó giúp duy trì cảm giác cân bằng, thăng bằng, vị trí tay chân và trường lực các cơ.
• Kiểm soát các chức năng ăn, ngủ, cảm xúc, tình dục, điều hòa thân nhiệt, vận động và nội tiết tố sẽ do vùng hạ đồi đảm nhận.
• Thùy não có 4 vùng thị thùy trán là vùng lớn nhất, nó chịu trách nhiệm về lời nói, trí tuệ và hành động, kỹ năng vận động thô. Trí nhớ, sự thông minh, tập trung và tính cách của con người sẽ do vỏ não trán trước chịu trách nhiệm.
• Cảm nhận, nhận biết được màu sắc cũng như hình dạng của mọi vật sẽ do thùy chẩm phía sau não quyết định.
• Khi các bộ phận trên  cơ thể có tín hiệu, thùy đỉnh sẽ chịu trách nhiệm tiếp nhận tổng hợp và phân tích thông tin để đưa ra các cảm nhận, lời nói và ý nghĩa phù hợp từng sự kiện, từng trường hợp khác nhau.
• Để nhận biết được khuôn mặt, tất cả các sự vật, sự việc, tham gia vào ngôn ngữ, phân tích cảm xúc và phản ứng của người đối diện cần đến thùy thái dương.
• Hệ viền của não sẽ chịu trách nhiệm về mặt cảm xúc, trong đó phần đồi thì liên quan đến thái độ hành vi biểu hiện sự hung hăng, bạo lực. Vùng hạ đồi liên quan đến việc ghi nhớ, khả năng ghi nhớ của con người.
• Nội tiết tố do tuyến yên kiểm soát, điều hòa và kiểm soát quá trình tăng trưởng và phát triển, cũng như chức năng của các tuyến sinh dục, thượng thận và tuyến giáp.
• Bán cầu não phải chịu trách nhiệm chính về xác định không gian xung quanh và xử lý các thông tin được tiếp nhận từ bên ngoài vào. Còn bán cầu não trái chịu trách nhiệm xử lý ngôn ngữ, lời nói.
• Các nhà khoa học đã chỉ ra rằng, khi có tác động vào một bên của não thì sẽ có tác động đối với bên ngược lại của cơ thể. Tức là tác động lên não trái, thì bên phải của có thể sẽ chịu tác động và ngược lại.

Bài viết trên đây là toàn bộ chia sẻ về não bộ, hy vọng bài viết có thể giúp bạn hiểu hơn về não, cấu tạo cũng như chức năng của não. Từ đó có thể chăm sóc và bảo vệ bộ não ngày càng tốt hơn.

Có thể bạn quan tâm: Bộ Gen Người